موانع و چالش های فراروی قابلیت اعمال حکمرانی خوب در نظام گمرکی ایران

قابلیت اعمال حکمرانی خوب یکی از مولفه های اصلی ارتقای نظام گمرکی است و در این زمینه تعامل با ذی نفعان داخلی و خارجی در گمرک به عنوان یکی از گزاره های مرتبط با حکمرانی خوب می­باشد که می تواند وضعیت گمرک را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین با رعایت شفافیت در قوانین و مقررات بخش زیادی از مشکلات حکمرانی خوب در گمرک حل می شود که این گویه بخشی از چالش های مطرح شده در نظام حکمرانی خوب در گمرک است. علاوه بر این چنانچه بخش گمرک بتواند پاسخگویی و احترام به حقوق شهروندی را وارد چرخه ارائه خدمات گمرکی خود نماید، می توان انتظار داشت که اعمال حکمرانی خوب در نظام گمرکی ایران بتواند به خوبی موانع مدیریتی و حقوقی را بر طرف کرده و قابلیت اعمال حکمرانی خوب را تقویت نماید. با این رویکرد هدف اصلی این تحقیق تعیین اثرگذاری اعمال مولفه های حکمرانی خوب در نظام گمرکی با استفاده از روش آمیخته؛ کیفی - کمی است. در بخش کیفی پژوهش و در راستای تعیین معیارها از تکنیک دلفی (مصاحبه چند مرحله ای با خبرگان) و برای بررسی اثرگذاری معیارها از رویکرد رگرسیون استفاده شده است. ابزار گردآوری داده­ها شامل مصاحبه و پرسش نامه محقق ساخته است. جامعه آماری این پژوهش در مرحله کیفی شامل خبرگان و در بخش کمی ۲۶۰ نفر از کارکنان و متخصصین در بخش های مدیریت و اجرایی در گمرکات است که براساس روش نمونه گیری ساده تصادفی انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان داد که تعامل با ذی نفعان داخلی تا ۳۳ درصد و تعامل با ذی نفعان خارجی تا ۴۵ درصد تاثیر مثبت و معنی دار بر روی اعمال حکمرانی خوب در نظام گمرکی را نشان داد. همچنین رعایت شفافیت قوانین و مقررات می تواند تا ۲۰ درصد اثر مثبت و معنی داری بر روی اعمال حکمرانی خوب در نظام گمرکی ایجاد نماید. پاسخگویی و احترام به حقوق شهروندان نیز ضریب اثرگذاری برابر با ۰.۴۵ بر روی اعمال حکمرانی خوب در نظام گمرکی ایران را نشان داد. براین اساس می توان گفت که قابلیت اثرگذاری بهتر بر روی اعمال حکمرانی خوب مبتنی بر احترام به حقوق شهروندان است و به نظر می رسد برنامه ریزی بر روی این گزینه نسبت به سایر گزینه می تواند اثرگذاری بیشتری را برای اعمال بر حکمرانی خوب در نظام گمرکی ایران ایجاد نماید. قابلیت اعمال حکمرانی خوب یکی از مولفه های اصلی ارتقای نظام گمرکی است و در این زمینه تعامل با ذی نفعان داخلی و خارجی در گمرک به عنوان یکی از گزاره های مرتبط با حکمرانی خوب می­باشد که می تواند وضعیت گمرک را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین با رعایت شفافیت در قوانین و مقررات بخش زیادی از مشکلات حکمرانی خوب در گمرک حل می شود که این گویه بخشی از چالش های مطرح شده در نظام حکمرانی خوب در گمرک است. علاوه بر این چنانچه بخش گمرک بتواند پاسخگویی و احترام به حقوق شهروندی را وارد چرخه ارائه خدمات گمرکی خود نماید، می توان انتظار داشت که اعمال حکمرانی خوب در نظام گمرکی ایران بتواند به خوبی موانع مدیریتی و حقوقی را بر طرف کرده و قابلیت اعمال حکمرانی خوب را تقویت نماید. با این رویکرد هدف اصلی این تحقیق تعیین اثرگذاری اعمال مولفه های حکمرانی خوب در نظام گمرکی با استفاده از روش آمیخته؛ کیفی - کمی است. در بخش کیفی پژوهش و در راستای تعیین معیارها از تکنیک دلفی (مصاحبه چند مرحله ای با خبرگان) و برای بررسی اثرگذاری معیارها از رویکرد رگرسیون استفاده شده است. ابزار گردآوری داده­ها شامل مصاحبه و پرسش نامه محقق ساخته است. جامعه آماری این پژوهش در مرحله کیفی شامل خبرگان و در بخش کمی ۲۶۰ نفر از کارکنان و متخصصین در بخش های مدیریت و اجرایی در گمرکات است که براساس روش نمونه گیری ساده تصادفی انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان داد که تعامل با ذی نفعان داخلی تا ۳۳ درصد و تعامل با ذی نفعان خارجی تا ۴۵ درصد تاثیر مثبت و معنی دار بر روی اعمال حکمرانی خوب در نظام گمرکی را نشان داد. همچنین رعایت شفافیت قوانین و مقررات می تواند تا ۲۰ درصد اثر مثبت و معنی داری بر روی اعمال حکمرانی خوب در نظام گمرکی ایجاد نماید. پاسخگویی و احترام به حقوق شهروندان نیز ضریب اثرگذاری برابر با ۰.۴۵ بر روی اعمال حکمرانی خوب در نظام گمرکی ایران را نشان داد. براین اساس می توان گفت که قابلیت اثرگذاری بهتر بر روی اعمال حکمرانی خوب مبتنی بر احترام به حقوق شهروندان است و به نظر می رسد برنامه ریزی بر روی این گزینه نسبت به سایر گزینه می تواند اثرگذاری بیشتری را برای اعمال بر حکمرانی خوب در نظام گمرکی ایران ایجاد نماید.

کلیدواژه ها:

نظام گمرکی ایران ، تعامل با ذی نفعان ، رعایت شفافیت قوانین ، حقوق شهروندان