شیمی سبز: اصول، دستاوردها و چالش های پیشرو

شیمی سبز رویکردی نوین و بین رشته ای در علم شیمی است که هدف آن کاهش یا حذف استفاده از مواد و فرآیندهای شیمیایی مضر برای سلامت انسان و محیط زیست است. این حوزه علمی بر مبنای دوازده اصل بنیادین بنا نهاده شده که چارچوبی برای طراحی پایدار محصولات و فرآیندهای شیمیایی فراهم می کنند. اصول شیمی سبز شامل پیشگیری از تولید پسماند، اقتصاد اتمی، کاهش خطرات ذاتی، استفاده از منابع تجدیدپذیر، کاتالیز، بهینه سازی مصرف انرژی، استفاده از حلال ها، طراحی مولکول های زیست تخریب پذیر و اعمال فناوری های نوین همچون بیوکاتالیز و واکنش های چندجزئی است. این مقاله ضمن ارائه تاریخچه و مفاهیم کلیدی شیمی سبز، شاخص های ارزیابی فرآیندهای سبز را تشریح و نمونه هایی از به کارگیری فناوری ها و روش های جایگزین در صنایع شیمیایی را بررسی می کند. همچنین چالش ها، موانع اجرایی و محدودیت های فعلی در پیاده سازی کامل اصول شیمی سبز، از جمله هزینه های بالا، کمبود اطلاعات و ضعف در ارائه جایگزینی های ایمن، بررسی شده است. یافته ها نشان می دهد که گسترش شیمی سبز الزامی برای دستیابی به پایداری زیست محیطی، ارتقاء استانداردهای سلامت و آینده های پایدارتر برای صنایع شیمیایی است.

کلیدواژه ها:

شیمی سبز ، اصول دوازده گانه ، توسعه پایدار ، تحلیل زیست محیطی