بررسی امکان استفاده از تخم پرندگان آبزی، به عنوان پایشگر زیستی هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (PAHs)

تالاب ها از جمله بوم سازگان های پیچیده و منحصر به فردی اند، که با داشتن عملکردهای مهم وگوناگون، از اهمیت ویژه ای برای جوامع بشری و سایر موجودات زنده از جمله پرندگان و آبزیان برخوردارند. متاسفانه، به رغم نقش های متعدد و ارزشمندی که این اکوسیستم های کلیدی در محیط زیست و حیات بشر دارند، اهمیتشان از سوی انسان کمتر از ارزش واقعی آنها در نظر گرفته شده است. یکی از دلایل قابل ذکر در این زمینه، از دست رفتن عملکردهای اکولوژیکی این اکوسیستم هاست، که به واسطه ی ورود فاضلاب شهری و صنعتی، پساب کشاورزی و حتی در مواردی نشت مواد نفتی در پی عملیات استخراج و پالایش به آنها صورت پذیرفته است. از طیف وسیع آلاینده های وارد شده به اکوسیستم های آبی و ساحلی، هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (PAH) دسته ای از ترکیبات آلی اند، که به عنوان سمی ترین آلاینده ی نفتی در این اکوسیستم ها به حساب می آیند. منشا این ترکیبات و ورود آنها به محیط های آبی از طریق دو منبع انسانی (پتروژنیک و پایروژنیک) و طبیعی (دیاژنیک و بیوژنیک) صورت می پذیرد. به منظور تعیین منشاء و تمایر بین منابع انسانی و طبیعی غالب ترکیبات PAH و نیز شناسایی بیشتر ورودی های ناشی از این منابع از نسبت های تشخیصی استفاده می گردد. تعیین منشا ترکیبات PAH با استفاده از نسبت های تشخیصی، با توجه به اختلاف در واکنش پذیری، حلالیت و خصوصیات ترمودینامیکی بین برخی از جفت ایزومرهای این ترکیبات، صورت می پذیرد. در بسیاری از مطالعات انجام شده، از پرندگان به عنوان اخطار دهنده گان اولیه برای بسیاری از آلاینده های محیط زیستی از جمله ترکیبات PAH استفاده شده است. این موجودات به دلایلی از قبیل قابل رویت بودن، حساسیت پذیری بالا نسبت به تغییرات محیطی و قرار گرفتن در سطوح بالای زنجیره غذایی، می توانند به عنوان پایشگر زیستی ترکیبات PAH درنظر گرفته شوند. اما به دلایل عملی و اخلاقی و از آنجا که برای بررسی نوع، میزان و منشا این ترکیبات، در پرندگان نیاز به کشتن آنها می باشد، بهتر است از پایشگرهای زیستی دیگری برای این منظور استفاده گردد. بنابراین در تحقیق حاضر سعی بر آن است که از طریق بررسی مطالعات انگشت شمار صورت گرفته شده در این زمینه، به بررسی امکان استفاده از تخم پرندگان به عنوان پایشگر زیستی ترکیبات PAH پرداخته شود.

کلیدواژه ها:

اکوسیستم های آبی ، تخم پرندگان آبزی ، پایشگر زیستی ، ترکیبات PAH ، نسبت های تشخیصی