کاوشی در تاریخچه و نقش اجتماعی سیاسی مناره های مساجد

مناره ها، به عنوان سازههایی شاخص در معماری اسلامی در ابتدا صرفا برای اذان گویی ساخته شدند، اما به مرور زمان نقشهایی فراتر از کارکرد مذهبی یافته و به نمادهایی فرهنگی اجتماعی و حتی سیاسی تبدیل شدند. مسئله اصلی این پژوهش آن است که چگونه مناره ها از یک کارکرد عبادی، صرف به عناصری موثر در هویت بخشی شهری، تحولات اجتماعی و بیان اقتدار سیاسی در تمدن اسلامی بدل شده.اند هدف این تحقیق بررسی سیر تحول تاریخی نقشهای اجتماعی و سیاسی مناره ها و تحلیل کارکردهای چندلایه آنها در بافت فرهنگی جوامع اسلامی است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و روش تحلیل تاریخی تفسیری انجام شده و با بهره گیری از منابع تاریخی، سفرنامه ها، و متون، معماری به تحلیل تطبیقی نمونه هایی از مناره ها در دوره ها و مناطق مختلف جهان اسلام می پردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مناره ها در طول تاریخ افزون بر ایفای نقش مذهبی، در سازماندهی فضای شهری، هدایت اجتماعی اعمال نظارت، سیاسی بازنمایی هویت اسلامی و تقویت سرمایه اجتماعی نقش مهمی داشته اند. این ابعاد به ویژه در دوره های، اموی، عباسی، سلجوقی و عثمانی با جلوه های معماری متفاوت، تبلور یافته اند. پژوهش حاضر با رویکرد میان رشتهای خود گامی نو در تبیین جایگاه مناره به عنوان عنصری چندوجهی در تاریخ تمدن اسلامی ارائه میدهد.

کلیدواژه ها:

مناره ، معماری اسلامی ، هویت شهری ، کارکرد اجتماعی ، نقش سیاسی