مروری بر مفاهیم و چارچوبهای نظری زیست پذیری شهری

زیست پذیری شهری به عنوان مفهومی بنیادین در مطالعات شهری و برنامه ریزی محیطی در دهه های اخیر مورد توجه گسترده پژوهشگران و سیاست گذاران قرار گرفته است. تبیین صحیح این مفهوم و آگاهی از چارچوبهای نظری، آن می تواند راهگشای تدوین سیاست ها و برنامه های کارآمد برای ارتقای کیفیت زندگی شهری باشد. هدف مقاله حاضر مروری نظام مند بر مفاهیم، تعاریف، ابعاد و چارچوبهای نظری زیست پذیری شهری در ادبیات علمی جهان و ایران است. پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس مطالعه اسنادی و بررسی مقایسه ای منابع معتبر انجام شده است. یافته ها نشان می دهد که زیست پذیری شهری مفهومی چند بعدی بوده که ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی و مدیریتی را دربر می گیرد و تعاریف آن با توجه به شرایط جغرافیایی، اقتصادی و فرهنگی شهرها دستخوش تغییر می شود. مدل های متنوعی برای سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری در سطح بین المللی مطرح شده است که علیرغم نقاط قوت، نیازمند بومی سازی و تطبیق با شرایط محلی می باشند. نتایج مطالعه بیانگر آن است که ارتقاء زیست پذیری شهری، مستلزم اتخاذ رویکردی یکپارچه، مشارکت جویانه و تلفیق شاخص های کمی و کیفی در فرآیند سیاست گذاری شهری است. در پایان، لزوم توسعه چارچوب های نظری بومی سازی شده و طراحی ابزارهای ارزیابی متناسب با نیازهای واقعی شهروندان و اقتضائات فرهنگی و مدیریتی شهرهای ایرانی پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه ها:

زیست پذیری شهری ، برنامه ریزی شهری ، مدیریت شهری