مطالعه، برداشت، تحلیل و ارائه کاربری نوین برای سرای سنتی دوره قاجار (نمونه موردی گناباد روستای بیلند سرای علامه بهلول)

در پژوهش حاضر به روش تحلیلی-توصیفی، سرای علامه بهلول که دارای حدود دو قرن قدمت است مورد برداشت، مطالعه و بررسی قرار گرفت. این سرا که بر اساس رون غالب مناطق کویری یعنی رون راسته بنا نهاده شده است دارای ۴ اتاق اصلی یک شاه نشین بزرگ یک مطبخ فراخ و یک حوضخانه است همچنین دارای یک کبوترخانه، یک حیاط کوچکتر می باشد. این خانه تاریخی به روش درونگرا و بدون ارتباطات بیرونی مانند پنجره کل ریزفضاهای درونی را احاطه کرده است. تنها پنجره های سرا دو پنجره مربوط به شاه نشین است که در ضلع غربی واقع است. از آنجا که روستای بیلند در حاشیه جاده ی بیرجند-گناباد-مشهد در این روستا نیاز به اقامتگاه بوم گردی احساس می شود ولی علی رغم سایت جغرافیایی و مراتع سرسبز و همچنین تاریخی بودن این روستا هیچ اقامتگاه بومگردی در این روستا دیده نمیشود. از سوی دیگر بخش هایی از این اثر ملی در حال تخریب است که نیاز به مرمت دارد از آنجا که این سرای حیاط مرکزی با ۴ اتاق اصلی یک شاه نشین بزرگ یک مطبخ فراخ و یک حوضخانه است میتوان از این سرا به عنوان اقامتگاه بومگردی بهره جست تا از این حالت کنارافتادگی و رو به تخریب بنا جلوگیری گردد. بنابراین کاربری پیشنهادی جدید نه تنها به جذب گردشگر در روستا و رونق آن کمک می کند بلکه به حفظ و ترمیم این سرای دویست ساله نیز بهبود می بخشد. همچنین ایجاد کاربری جدید برای خانه تاریخی بهلول، باعث شناخت بیشتر گردشگران از شخصیت الهی مبارز و عارف علامه و زیارت مرقد ایشان میگردد که این نیز تاثیر فرهنگی دیگری از این پژوهش است.

کلیدواژه ها:

خانه تاریخی بهلول ، بیلند ، اقامتگاه بوم گردی ، مرمت ، تغییر کاربری