(از خطای فنی تا جنایت عمرانی: واکاری ابعاد کیفری کاربرد هوش مصنوعی و رباتیک در ساخت و ساز)

پیشرفت های هوش مصنوعی و رباتیک در سال های اخیر، صنعت ساخت وساز را با تحولی بنیادین روبه رو ساخته است. این فناوری ها با توانایی تحلیل داده های عظیم، پیش بینی ریسک ها، و اجرای دقیق عملیات، نویدبخش افزایش بهره وری، کاهش هزینه ها و ارتقای ایمنی پروژه های عمرانی هستند. با این حال، همان گونه که فرصت های تازه ای ایجاد می کنند، مخاطرات و پرسش های جدیدی نیز در حوزه مسئولیت حقوقی و کیفری به وجود می آورند.در پروژه های عمرانی سنتی، بروز حادثه معمولا ناشی از خطای انسانی یا ضعف فنی تجهیزات تلقی می شود. اما هنگامی که سامانه ای هوشمند یا ربات ساختمانی تصمیمی اشتباه می گیرد یا عملکردی ناقص از خود نشان می دهد، تعیین مرز میان «خطای فنی» و «جنایت عمرانی» دشوار می شود. مسئله اصلی این است که در چنین شرایطی، مسئولیت متوجه چه کسی خواهد بود: طراح الگوریتم، تولیدکننده تجهیزات، کارفرما، مجری پروژه یا ناظر فنی؟این مقاله با رویکردی میان رشته ای، به بررسی ابعاد فنی و کیفری کاربرد هوش مصنوعی و رباتیک در صنعت عمران می پردازد. از یک سو ظرفیت های این فناوری ها در کاهش خطاهای انسانی و افزایش ایمنی پروژه ها تحلیل می شود، و از سوی دیگر، خلاهای قانونی و چالش های نظام کیفری در تعیین مسئولیت ها مورد واکاوی قرار می گیرد. هدف آن است که ضمن روشن ساختن ابعاد این مسئله، بر ضرورت تدوین چارچوب های حقوقی و استانداردهای نوین تاکید شود؛ چارچوب هایی که بتوانند تعادلی میان بهره گیری از نوآوری های فناورانه و تضمین امنیت و عدالت در پروژه های عمرانی برقرار کنند.

کلیدواژه ها:

۱-هوش مصنوعی ، ۲- رباتیک ، ۳- ساخت و ساز ، ۴- جنایت عمرانی ، ۵- ابعاد کیفری