انتقال مفاهیم فرهنگی-بومی در ترجمه رمان «جای خالی سلوچ» اثر محمود دولت آبادی به انگلیسی

ترجمه ادبی همواره با چالش انتقال عناصر فرهنگی از زبان مبدا به زبان مقصد روبرو بوده است. این چالش در آثار نویسندگانی چون محمود دولت آبادی که متونشان عمیقا در بستر فرهنگی، اجتماعی و بومی یک منطقه خاص ریشه دارد، به اوج خود می رسد. رمان «جای خالی سلوچ» به عنوان یکی از برجسته ترین آثار دولت آبادی، سرشار از مفاهیم فرهنگی-بومی (Culture-Specific Items) است که بازآفرینی آن ها در زبان دیگر، مترجم را با تصمیم گیری های پیچیده ای مواجه می سازد. این پژوهش با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از نظریات مطالعات ترجمه فرهنگی، به ویژه دوگانه ی «آشنا سازی» و «بیگانه سازی» لارنس ونوتی، به بررسی راهکارهای به کار رفته در ترجمه انگلیسی این اثر توسط کامران رستگار (The Missing Solouch) می پردازد. نمونه های مورد تحلیل در چهار دسته ی اصلی طبقه بندی شده اند: ۱) ساختارهای اجتماعی و عناوین، ۲) مفاهیم بوم شناختی و فرهنگ مادی، ۳) ضرب المثل ها و اصطلاحات، و ۴) گویش و لحن کلام. نتایج تحقیق نشان می دهد که مترجم با آگاهی از بافت غنی متن مبدا، رویکردی ترکیبی اتخاذ کرده است؛ در بسیاری از موارد با استفاده از راهکار بیگانه سازی (مانند وام گیری و توضیح) در صدد حفظ رنگ و بوی بومی اثر برآمده و در مواردی دیگر، برای اطمینان از درک مخاطب مقصد، از راهکارهای آشناسازی (مانند معادل فرهنگی یا تعمیم) بهره جسته است. این پژوهش استدلال می کند که تعادل میان این دو رویکرد، ضمن حفظ بخش مهمی از هویت فرهنگی اثر، به خوانایی و پذیرش آن در فرهنگ مقصد نیز کمک شایانی کرده است.

کلیدواژه ها:

مطالعات ترجمه فرهنگی ، مفاهیم فرهنگی-بومی (CSIs) ، جای خالی سلوچ ، محمود دولت آبادی ، آشناسازی ، بیگانه سازی ، کامران رستگار.