روش شناسی مطالعات مورد پژوهی؛ بعنوان رویکردی کیفی

روش موردپژوهی از مهم ترین رویکردهای کیفی در علوم اجتماعی است که با تمرکز بر یک پدیده در بستر واقعی، امکان درک عمیق چرایی و چگونگی آن را فراهم می کند. این روش با استفاده از مشاهده، مصاحبه و تحلیل اسناد، داده های چندلایه ای تولید می کند که به کشف جنبه های پنهان پدیده ها یاری می رساند. برخلاف رویکردهای کمی که به تعمیم آماری می پردازند، موردپژوهی بر خاص گرایی و مطالعه شرایط واقعی استوار است. خاستگاه مدرن این روش را می توان در دانشگاه هاروارد دانست؛ جایی که بررسی نمونه های واقعی در آموزش حقوق و پزشکی به جای تکیه بر متون نظری، یادگیری را موثرتر ساخت. سپس این رویکرد در مدیریت، روان شناسی و علوم اجتماعی گسترش یافت و گونه های مختلفی همچون تک موردی و چندموردی، توصیفی، اکتشافی و تبیینی پدید آمد که نشان می دهد موردپژوهی صرفا ابزار گردآوری داده نیست، بلکه استراتژی پژوهشی جامعی است که کاربردهای آن بسیار متنوع است؛ از تحلیل سازمان ها و سیاست های عمومی تا مطالعه رفتارهای اجتماعی، فرهنگی و دینی. انعطاف پذیری موردپژوهی آن را هم برای پژوهش های اکتشافی و هم در تولید نظریه مناسب ساخته و در حوزه آموزش نیز به پرورش تفکر انتقادی کمک می کند. با این حال، محدودیت تعمیم نتایج، احتمال سوگیری پژوهشگر، زمان بر بودن گردآوری و پیچیدگی تحلیل داده ها از مهم ترین چالش های آن است. این مقاله با مرور مبانی نظری، تاریخچه، گونه ها و چالش ها، جایگاه ویژه موردپژوهی در علوم اجتماعی را تبیین می کند

کلیدواژه ها:

موردپژوهی ، پژوهش کیفی ، علوم اجتماعی ، روش شناسی