نقش تربیت اجتماعی در تقویت هویت دینی و اخلاقی بر اساس آموزه های قرآن کریم

در دوران معاصر که جهانی سازی، فناوری های نوین ارتباطی و تحولات اجتماعی-فرهنگی عمیق بر ساختار هویت های دینی و اخلاقی جوامع اسلامی تاثیر گذاشته اند، ضرورت بازنگری در نظام های تربیتی و بهره گیری از منابع اصیل اسلامی برای حفظ و تقویت هویت دینی بیش از پیش احساس می شود (نقیب زاده، ۱۳۹۸). این پژوهش با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش کتابخانه ای، به بررسی عمیق نقش تربیت اجتماعی در شکل گیری، حفظ و تقویت هویت دینی و اخلاقی بر مبنای تعالیم قرآن کریم می پردازد.هدف اصلی این مطالعه، شناسایی و تحلیل اصول، روش ها و مکانیزم های قرآنی در زمینه تعلیم و تربیت اجتماعی اسلامی و تبیین چگونگی کاربرد علمی و عملی آن ها در فرآیند رشد و تکامل اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی و معنوی افراد و جوامع است. پژوهش حاضر با بهره گیری از منابع کتابخانه ای معتبر، تحلیل مضمونی آیات قرآنی، مطالعه تفاسیر معتبر و بررسی نظریات اندیشمندان اسلامی، چارچوبی جامع از نظام تربیت اجتماعی قرآنی ارائه می دهد (طباطبایی، ۱۳۷۴؛ مطهری، ۱۳۷۸).یافته های کلیدی پژوهش نشان می دهد که قرآن کریم نظام بسیار جامع، منسجم و کاربردی از اصول تربیتی ارائه می دهد که در صورت پیاده سازی صحیح، می تواند زمینه ساز تقویت هویت دینی و اخلاقی در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی باشد (مصباح یزدی، ۱۳۸۲). این نظام تربیتی شامل ابعاد مختلفی چون تربیت عقیدتی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است که همگی در راستای پرورش انسان کامل و جامعه ایده آل تعریف شده اند (باهنر، ۱۳۸۰).نتایج تحقیق حاکی از آن است که تربیت اجتماعی در منظور قرآنی، فرآیندی چندبعدی، مستمر و هدفمند است که از طریق مکانیزم هایی نظیر قدوه سازی، آموزش تعاملی، تربیت محیطی، تزکیه نفس و تقویت روابط اجتماعی سالم، زمینه شکل گیری هویتی متعادل و پایدار را فراهم می آورد (شریعتمداری، ۱۳۸۵). این پژوهش همچنین چالش های موجود در زمینه تربیت اجتماعی معاصر را شناسایی کرده و راه حل های عملی مبتنی بر آموزه های قرآنی برای مواجهه با این چالش ها ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

تربیت اجتماعی ، هویت دینی ، اخلاق اسلامی ، قرآن کریم ، تعلیم و تربیت ، جامعه شناسی تربیت ، روان شناسی تربیتی اسلامی