نقش تعلیم و تربیت در پیشگیری از آسیب های فرهنگی، با محوریت تقویت هویت ملی و پرورش تفکر انتقادی

عصر حاضر، عصر تقابل و تعامل فزاینده فرهنگ هاست و در این میان، جوامع با چالش ها و آسیب های فرهنگی متعددی روبرو هستند. نظام تعلیم و تربیت به عنوان اصلی ترین نهاد جامعه پذیری، نقشی بی بدیل در پیشگیری از این آسیب ها و حفظ انسجام فرهنگی جامعه ایفا می کند. این مقاله با روش مروری-تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای، به تبیین این نقش با محوریت دو راهبرد اساسی "تقویت هویت ملی" و "پرورش تفکر انتقادی" می پردازد. یافته ها نشان می دهد که تقویت هویت ملی از طریق آموزش تاریخ، زبان، ادبیات و ارزش های مشترک، به مثابه یک سپر دفاعی عمل کرده و با ایجاد حس تعلق و دلبستگی، افراد را در برابر فرهنگ های بیگانه مقاوم می سازد. از سوی دیگر، پرورش تفکر انتقادی به افراد این قابلیت را می بخشد که با نگاهی ژرف و تحلیلی با پدیده های فرهنگی مواجه شده و به جای پذیرش منفعلانه، دست به انتخابگری آگاهانه بزنند. این دو راهبرد در کنار یکدیگر، منجر به تربیت نسلی می شود که ضمن داشتن ریشه هایی استوار در فرهنگ خودی، توانایی تعامل هوشمندانه و سازنده با فرهنگ های دیگر را نیز داراست. نتایج این بررسی حاکی از آن است که بازنگری در محتوای آموزشی، روش های تدریس و سیاست گذاری های کلان فرهنگی در نظام آموزشی با هدف نیل به این دو مهم، امری ضروری و اجتناب ناپذیر برای پیشگیری از آسیب های فرهنگی در دنیای متلاطم امروز است.

کلیدواژه ها:

تعلیم و تربیت ، آسیب های فرهنگی ، هویت ملی ، تفکر انتقادی ، پیشگیری.