بررسی ارتباط بین کفش های ورزشی نامناسب و بروز آسیب های پا در دانش آموزان

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین استفاده از کفش های ورزشی نامناسب و بروز آسیب های پا در میان دانش آموزان مقطع متوسطه انجام شد. با توجه به اینکه پای انسان به ویژه در سنین کودکی و نوجوانی در حال رشد و شکل گیری است، انتخاب کفش ورزشی مناسب اهمیت بسزایی در پیشگیری از بروز مشکلات اسکلتی–عضلانی و ارتقای سلامت جسمانی دارد. استفاده از کفش های نامناسب می تواند منجر به آسیب هایی چون صافی کف پا، تاول، میخچه، تغییر شکل انگشتان، درد پاشنه، التهاب تاندون آشیل، و حتی بروز اختلالات در زانو و کمر شود (Smith et al., ۲۰۱۸). در محیط های آموزشی و ورزشی، به ویژه در مدارس، انتخاب کفش های ورزشی عمدتا به عوامل ظاهری و قیمت وابسته است و این موضوع موجب می شود که بسیاری از دانش آموزان از کفش هایی استفاده کنند که فاقد استانداردهای لازم برای محافظت از پا هستند (نوروزی و همکاران، ۱۴۰۰). در این مطالعه از روش توصیفی–همبستگی استفاده شد. جامعه آماری شامل دانش آموزان پسر دوره متوسطه شهرستان لالی بود و نمونه ای به حجم ۲۰۰ نفر با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شد. داده ها از طریق پرسشنامه استاندارد وضعیت کفش ورزشی، معاینات بالینی و فرم ثبت آسیب های پا جمع آوری گردید. یافته ها نشان داد بین استفاده از کفش های ورزشی نامناسب (از نظر اندازه، انعطاف پذیری، جنس، وزن و طراحی کف) و بروز آسیب های پا همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد (p<۰.۰۱). به ویژه دانش آموزانی که از کفش های غیر استاندارد و ارزان قیمت استفاده می کردند، بیشترین میزان صدمات در ناحیه پنجه و قوس کف پا را گزارش دادند. همچنین، جنس کفش و وجود یا فقدان کفی استاندارد بیشترین تاثیر را بر بروز صافی کف پا و درد پاشنه داشت. تحلیل داده ها نشان داد که میزان آسیب ها در میان دانش آموزانی که فعالیت ورزشی بیشتری داشتند و همزمان از کفش های نامناسب استفاده می کردند، بالاتر بود. این یافته حاکی از آن است که فعالیت ورزشی، در صورت همراهی با کفش غیراستاندارد، می تواند اثرات منفی بیشتری بر سلامت پا برجای گذارد. علاوه بر این، مقایسه نشان داد که دانش آموزان به دلیل استفاده بیشتر از کفش های سبک و غیر مقاوم، آسیب های بیشتری در ناحیه قوس و پنجه پا تجربه کرده اند، در حالی که در دانش آموزان پسر، التهاب تاندون آشیل و درد پاشنه شایع تر بوده است. از نتایج مهم دیگر پژوهش می توان به تاثیر عادات خرید خانواده ها اشاره کرد. بسیاری از والدین هنگام خرید کفش برای فرزندان خود تنها به معیارهایی مانند زیبایی، قیمت و مد توجه کرده و کمتر به استانداردهای بهداشتی و ارگونومیکی کفش اهمیت می دهند. این امر سبب می شود که کودکان و نوجوانان در طولانی مدت با مشکلاتی مواجه شوند که درمان آن ها هزینه بر و زمان بر است. به طور کلی، نتایج این پژوهش بر ضرورت آموزش والدین، دانش آموزان و حتی مربیان ورزشی در خصوص ویژگی های کفش استاندارد تاکید دارد. کفش های ورزشی باید دارای کفی مناسب، انعطاف پذیر، سبک، دارای تهویه و اندازه متناسب با پای فرد باشند. همچنین توصیه می شود مدارس در کنار فعالیت های ورزشی، برنامه های آگاهی بخشی در زمینه انتخاب کفش مناسب برگزار کنند. در نهایت، می توان گفت که پیشگیری از آسیب های پا از طریق استفاده از کفش ورزشی مناسب، یکی از عوامل مهم در ارتقای سلامت جسمانی، بهبود عملکرد ورزشی و جلوگیری از افت تحصیلی ناشی از مشکلات حرکتی است. این پژوهش می تواند مبنایی برای مطالعات بیشتر در زمینه نقش عوامل محیطی و تجهیزاتی در سلامت جسمی دانش آموزان باشد.

کلیدواژه ها:

کفش ورزشی نامناسب ، آسیب های پا ، صافی کف پا ، دانش آموزان ، سلامت اسکلتی–عضلانی