تاثیر ارزشیابی کیفی-توصیفی بر رشد تحصیلی و روانی دانش آموزان دوره ابتدایی

ارزشیابی یکی از ارکان اساسی فرآیند یاددهی-یادگیری محسوب می شود. نظام سنتی ارزشیابی کمی به دلیل تاکید یک بعدی بر محفوظات و ایجاد اضطراب، با نقدهای جدی مواجه شده است. در پاسخ، طرح ارزشیابی کیفی-توصیفی با هدف توجه به ابعاد مختلف رشد دانش آموزان اجرا شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر این طرح بر رشد تحصیلی (پیشرفت تحصیلی) و رشد روانی (انگیزش یادگیری، خودپنداره تحصیلی و اضطراب امتحان) دانش آموزان دوره ابتدایی انجام شد.این پژهش از نوع مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی شهر تبریز در سال ۱۴۰۴-۱۴۰۳ بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، ۲۰۰ دانش آموز انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارش شدند (۱۰۰ نفر در هر گروه). گروه آزمایش به مدت یک سال تحصیلی تحت آموزش با محوریت ارزشیابی کیفی-توصیفی قرار گرفت، در حالی که گروه کنترل به روش سنتی آموزش دید. ابزارهای گردآوری داده ها شامل آزمون محقق ساخته پیشرفت تحصیلی، پرسشنامه انگیزش برای یادگیری (MSLQ)، پرسشنامه خودپنداره تحصیلی (YSC) و مقیاس اضطراب امتحان ساراسون (TAS) بودند. روایی و پایایی ابزارها تایید شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره (MANCOVA) و تک متغیره (ANCOVA) در نرم افزار SPSS نسخه ۲۶ تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که پس از کنترل اثر پیش آزمون، بین گروه های آزمایش و کنترل از نظر ترکیب متغیرهای وابسته تفاوت معناداری وجود دارد (۰٫۰۰۱>p، ۴۵٫۷۲=F، ۰٫۶۲۳=η²). نتایج تحلیل های تک متغیره نشان داد که گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، به طور معناداری نمرات بالاتری در پیشرفت تحصیلی (۰٫۰۰۱>p، ۱۴۹٫۹۵=F، ۰٫۴۳۵=η²)، انگیزش یادگیری (۰٫۰۰۱>p، ۳۱۶٫۲۵=F، ۰٫۶۱۹=η²) و خودپنداره تحصیلی (۰٫۰۰۱>p، ۱۸۴٫۴۵=F، ۰٫۴۸۶=η²) به دست آورد. همچنین، سطح اضطراب امتحان در گروه آزمایش به طور معناداری کاهش یافت (۰٫۰۰۱>p، ۱۸۹٫۲۵=F، ۰٫۴۹۲=η²) . بر اساس یافته های این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که ارزشیابی کیفی-توصیفی نه تنها یک تغییر در شیوه نمره دهی، بلکه یک تحول پارادایمی است که می تواند با ایجاد یک فضای آموزشی امن و حمایتی، به طور همزمان منجر به ارتقای رشد تحصیلی و تقویت شاخص های رشد روانی در دانش آموزان دوره ابتدایی شود. اجرای موفقیت آمیز این طرح نیازمند آموزش مستمر معلمان و تغییر نگرش والدین است.

کلیدواژه ها:

ارزشیابی کیفی-توصیفی ، رشد تحصیلی ، رشد روانی ، پیشرفت تحصیلی ، انگیزش یادگیری ، خودپنداره تحصیلی ، اضطراب امتحان ، دانش آموزان ابتدایی