نقش یادگیری اجتماعی و عاطفی (SEL) در کاهش رفتارهای پرخاشگرانه در مدارس

پرخاشگری در مدارس به عنوان یکی از مهم ترین چالش های نظام های آموزشی شناخته می شود. افزایش رفتارهای خشونت آمیز، ناسازگاری میان فردی، قلدری و تنش های روانی در محیط های آموزشی، نه تنها بر روند یادگیری دانش آموزان تاثیر منفی می گذارد، بلکه سلامت روانی و اجتماعی آنان را نیز با تهدیدهای جدی مواجه می سازد. در این میان، یادگیری اجتماعی و عاطفی (Social and Emotional Learning – SEL) به عنوان یک رویکرد نوین و اثربخش، توجه بسیاری از پژوهشگران و متخصصان آموزش وپرورش را به خود جلب کرده است. SEL فرآیندی نظام مند است که به دانش آموزان می آموزد چگونه هیجانات خود را شناسایی و مدیریت کنند، با دیگران روابط مثبت برقرار نمایند، مسئولانه تصمیم بگیرند و در نهایت، در تعاملات اجتماعی خود سازگاری بیشتری نشان دهند.هدف اصلی این پژوهش، بررسی نقش یادگیری اجتماعی و عاطفی در کاهش رفتارهای پرخاشگرانه در مدارس و تبیین اهمیت آن در بهبود کیفیت روابط انسانی و افزایش کارآمدی محیط های آموزشی است. مطالعات بین المللی نشان داده اند که اجرای برنامه های SEL در مدارس، تاثیرات چشمگیری بر کاهش پرخاشگری کلامی و فیزیکی دانش آموزان دارد. دانش آموزانی که با مهارت های SEL آشنا می شوند، توانایی بیشتری در همدلی با همسالان، کنترل هیجانات منفی، حل تعارض ها و مدیریت استرس پیدا می کنند. این مهارت ها به طور مستقیم به کاهش رفتارهای خشونت آمیز و بهبود جو مدرسه کمک می کند.یکی از مهم ترین جنبه های SEL، نقش آن در ارتقای همبستگی اجتماعی میان دانش آموزان است. در فضایی که کودکان و نوجوانان فرصت می یابند احساسات خود را آزادانه بیان کنند و راه های سازنده ای برای حل تعارض بیاموزند، احتمال بروز رفتارهای پرخاشگرانه کاهش می یابد. علاوه بر این، SEL نه تنها بر روابط فردی اثرگذار است، بلکه موجب ارتقای فرهنگ مدرسه، افزایش اعتماد میان معلمان و دانش آموزان و ایجاد محیطی امن تر برای یادگیری می شود. اهمیت این موضوع در جامعه امروز ایران، که مدارس با چالش های متعددی مانند فشارهای تحصیلی، کاهش تعاملات سازنده و رشد رفتارهای پرخاشگرانه مواجه اند، دوچندان احساس می شود.یافته های پژوهش های پیشین در کشورهای مختلف نیز حاکی از آن است که سرمایه گذاری بر SEL بازدهی بلندمدت دارد. دانش آموزانی که در دوره های آموزش اجتماعی و عاطفی شرکت می کنند، نه تنها در دوران تحصیل، بلکه در زندگی آینده خود نیز از مزایای آن بهره مند می شوند. کاهش پرخاشگری، افزایش توانایی سازگاری با شرایط دشوار، رشد مهارت های ارتباطی و بهبود عملکرد تحصیلی، تنها بخشی از نتایج مثبت SEL است. بنابراین، می توان گفت که توسعه برنامه های یادگیری اجتماعی و عاطفی در مدارس، نه تنها یک راهکار آموزشی، بلکه یک ضرورت اجتماعی و فرهنگی محسوب می شود.این مقاله تلاش دارد نشان دهد که یادگیری اجتماعی و عاطفی ابزاری توانمند برای کاهش رفتارهای پرخاشگرانه در مدارس است. اهمیت این موضوع تنها به بهبود وضعیت دانش آموزان محدود نمی شود، بلکه به ارتقای کیفیت محیط آموزشی، تقویت همبستگی اجتماعی و شکل گیری نسلی سالم تر و مسئولیت پذیرتر نیز کمک می کند. بر این اساس، تاکید بر ضرورت گنجاندن برنامه های SEL در نظام آموزشی کشور، می تواند گامی مهم در جهت کاهش خشونت های رفتاری و ایجاد محیطی آرام تر و سازنده تر در مدارس باشد.

کلیدواژه ها:

یادگیری اجتماعی و عاطفی ، پرخاشگری ، مدارس ، مهارت های اجتماعی ، سلامت روان ، SEL