بررسی ساختار شهرسازی در عصر صفوی

چکیده :صفویان اولین حکومت متمرکز در ایران بودند که با هویت مستقل در قرن هفدهم میلادی تاسیس شدند. دوره صفویه که به دلیل رونق اقتصادی و رشد اجتماعی زمینه مطلوبی برای اعتلای فرهنگ ایرانی- اسلامی بوده و نقطه عطفی در تاریخ ایران به حساب می آید. از آنجا که شهرها با گذشت زمان از زوال شهرنشینی، با رشد و توسعه ای مواجه می شوند و ساختار آن ها تغییر می کند مطالعه ساختار شهرها از اهمیت زیادی برخوردار است. مطالعه متون تاریخی و کتب سیاحان، به عنوان شکل به خصوصی از منابع باقیمانده، نقشی بنیادی در مطالعه شهرسازی کشور دارد. از اسناد تاریخی تصویری بجا مانده از شهرهای دوران صفویه، نقشه های بی مثالی است که در سفرنامه های اولئاریوس ترسیم گردیده است. مطالعه این نقشه ها می تواند ساختار شهرهای این دوره را در ابعاد گوناگون آشکار کند. هدف پژوهش حاضر، مطالعه نظام ساختاری شهرهای دوره صفویه و تحلیل ساختار کالبدی آن هاست. این پژوهش از نظر ماهیت کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی تحلیلی است. ابزار گردآوری داده ها، به روش متن کاوی اسناد می باشد. تجزیه وتحلیل داده، به شیوه کیفی و با تکیه بر استدلال و تحلیل عقلانی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که پیدایش نظم و کلیتی معنادار در شهرهای دوره صفویه، تاثیر گرفته از نظام هندسی و سازمان دهی کالبدی است. شکل دادن به کلیت ساختار شهر، بر مفاهیمی از جمله؛ مفصل ها، جهت ها و محورها، سلسله مراتب و منزلت تعیین فضایی و به هم پیوستگی توجه دارد.

کلیدواژه ها:

نظام ساختاری ، مطالعه مروری ، دوره صفویه ، شهرسازی ، ایران