نقش یادگیری مبتنی بر پروژه (PBL) در رشد مسئولیت پذیری و خودتنظیمی دانش آموزان ابتدایی

یادگیری مبتنی بر پروژه (Project-Based Learning: PBL) رویکردی نوین در آموزش است که با محوریت فعالیت های عملی، پژوهشی و گروهی، زمینه ساز رشد همه جانبه مهارت های شناختی، اجتماعی و عاطفی دانش آموزان می شود. این مقاله با هدف بررسی نقش PBL در تقویت مسئولیت پذیری و خودتنظیمی دانش آموزان ابتدایی تدوین شده است. روش پژوهش، تحلیلی-مروری بوده و با مرور ادبیات پژوهش، چارچوب های نظری ویگوتسکی، بندورا، پیاژه، دیویی، راجرز و رویکردهای ساخت گرایی و یادگیری خودراهبر (SDL) مورد استفاده قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که PBL از طریق ایجاد موقعیت های یادگیری واقعی، تشویق به همکاری، تعیین مسئولیت های فردی و تیمی، و بازخورد مستمر، موجب افزایش حس مالکیت نسبت به یادگیری و خودمدیریتی دانش آموزان می شود. بر اساس نظریه ویگوتسکی، تعاملات اجتماعی در پروژه ها نقش مهمی در ارتقاء سطح یادگیری ایفا می کند. پیاژه تاکید دارد که تجربه های عملی، رشد شناختی را تسهیل می کند و بندورا نشان می دهد مشاهده و تعامل با همسالان در محیط پروژه، خودکارآمدی و انگیزش درونی را تقویت می کند. دیویی بر اهمیت یادگیری از طریق تجربه و حل مسائل واقعی تاکید دارد و راجرز خودرهبر بودن یادگیرنده را لازمه آموزش موثر می داند. نتیجه تحلیل ها بیانگر آن است که PBL نه تنها به رشد مهارت های علمی کمک می کند بلکه بستر مناسبی برای تربیت شهروندانی مسئولیت پذیر و خودتنظیم در جامعه فراهم می سازد. در پایان، راهکارهایی برای به کارگیری اثربخش PBL در مدارس ابتدایی ایران ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

یادگیری مبتنی بر پروژه ، مسئولیت پذیری ، خودتنظیمی ، دانش آموزان ابتدایی ، ساخت گرایی