چالشها و ظرفیتهای فقه اسلامی در مواجهه با فناوریهای نوین

تحولات فناوری در قرن بیست و یکم با سرعتی بی سابقه ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را متحول ساخته و پرسش های نوینی را در حوزه های اخلاقی، حقوقی و دینی، به ویژه در فقه اسلامی مطرح کرده است. فقه اسلامی، به عنوان نظامی مبتنی بر منابع و اصول سنتی، با چالشی جدی در مواجهه با فناوریهای نوین روبه روست که مستقیما در متون اولیه دینی به آن پرداخته نشده است. این پژوهش با هدف شناسایی چالش های اصلی، تبیین ظرفیت های درونی فقه برای پاسخ گویی به مسائل نوپدید و تحلیل کارآمدی اصول اجتهادی موجود انجام شده است. همچنین راهکارهایی برای تقویت نقش فقه در حوزه های فناورمحور ارائه شده است. یافته ها نشان می دهد اگرچه فقه اسلامی از اصولی چون قاعده مصلحت و اجتهاد زمانمند برخوردار است که قابلیت انطباق با فناوریهای نوین را دارند، اما تعارض میان ثبات نصوص و نیاز به تحول، پیچیدگی موضوع شناسی فناوری و فقدان نهادهای هماهنگ کننده از مهمترین موانع بکارگیری فقه در این عرصه است. این مطالعه تاکید می کند که بازنگری در روش های استنباطی و تعامل گسترده تر میان فقها و دانش های فناورانه شرط لازم برای توانمندسازی فقه در پاسخ گویی به چالش های نوین است. یافته ها می تواند در بازسازی نظری و کاربردی فقه اسلامی برای پاسخ به نیازهای معاصر نقشی تعیین کننده ایفا کند.

کلیدواژه ها:

فقه ، اسلامی ، فناوریهای نوین ، اجتهاد ، چالشها ، ظرفیتها ، بازنگری استنباطی