نقش معلمان در تشویق دانش آموزان به طرح سوال: راهبردها، موانع و پیامدها

طرح سوال توسط دانش آموزان یکی از شاخص های مهم تفکر انتقادی، انگیزش یادگیری و مشارکت فعال در کلاس است. این پژوهش مروری تحلیلی با هدف بررسی نقش معلمان در تشویق دانش آموزان به طرح سوال، شناسایی راهبردهای موثر و بررسی موانع اجرا انجام گرفت. مبانی نظری شامل نظریه های یادگیری اجتماعی، آموزه های پرسش محور و تکنیک های پرسش ورزی (مانند QFT و روش سقراطی) است. مرور ادبیات فارسی و بین المللی نشان می دهد که معلمان می توانند با به کارگیری راهبردهایی همچون ایجاد فضای روانی امن، آموزش مهارت های پرسش سازی، استفاده از تکنیک هایی مانند Question Formulation Technique (QFT)، افزایش زمان انتظار (wait time)، و تشویق ثبت پرسش ها (written questions) سهم قابل توجهی در افزایش کمیت و کیفیت پرسش های دانش آموزان داشته باشند. در مقابل، موانعی نظیر ترس از تمسخر، سازوکارهای سنتی تدریس، کمبود آموزش معلمان و محدودیت زمانی کلاس ها شناسایی شد. یافته ها پیشنهادهایی عملی برای معلمان و سیاست گذاران آموزشی ارائه می کنند از جمله آموزش مهارت پرسش ورزی برای معلمان، بازطراحی فعالیت ها به نفع پرسش محوری، و تقویت رویه های مشارکت دانش آموزی. اجرای نظام مند این راهبردها می تواند به ارتقای تفکر انتقادی، خودتنظیمی و انگیزه یادگیری در دانش آموزان منجر شود.

کلیدواژه ها:

پرسش گری دانش آموزان ، تکنیک های پرسش ورزی ، معلم محوری ، Question Formulation Technique (QFT) ، زمان انتظار ، فضای روانی امن