سیر تحول طراحی صحنه و لباس در نمایشهای سنتی و مدرن ایران

طراحی صحنه و لباس در هنر نمایش ایران بازتابی از تحولات، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی این سرزمین در طول تاریخ است. این عناصر بصری نه تنها در انتقال مفاهیم و محتوای نمایشی موثر بوده اند، بلکه نقش مهمی در شکل گیری زیبایی شناسی و هویت تئاتری ایران ایفا کرده اند. از شیوه های نمایشی کهن مانند نقالی، تعزیه، تقلید و نمایشهای عروسکی که به صورت آیینی و در میان طبقات مردم رایج بوده اند، تا اشکال نوین تری که پس از انقلاب مشروطه و در دوران پهلوی به وجود آمدند، طراحی صحنه همواره با تکیه بر اصول نمادپردازی، القای فضا و جلب توجه مخاطب شکل گرفته است. در این مقاله با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و تکیه بر اسناد مکتوب، مطالعات پیشین و نمونه های نمایشی معتبر تلاش شده است تا روند تاریخی و فنی طراحی صحنه و لباس در ایران بررسی شود. مقاله ابتدا به تحلیل ساختار طراحی در نمایشهای سنتی پرداخته، سپس با بررسی تغییرات ناشی از تجدد، به تحولات طراحی در دوره های مشروطه، پهلوی و پس از انقلاب اسلامی می پردازد. نگارنده با تحلیل تطبیقی، نشان می دهد که چگونه زیبایی شناسی سنتی در بستر تغییرات اجتماعی به شیوه های خلاقانه تری در دوران معاصر تبدیل شده و طراحان امروز نیز با تلفیق عناصر بومی و مدرن، به خلق فضاهایی بدیع و اثرگذار دست یافته اند.

کلیدواژه ها:

طراحی صحنه ، طراحی لباس ، تعزیه ، نقالی ، تقلید ، تئاتر ایران ، نمایشهای سنتی