بررسی رضایتمندی کشاورزان مشگین شهر از تناوب زراعی گندم-جو و بهبود حاصلخیزی خاک، در تولید کلزا دیم

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان رضایتمندی کشاورزان شهرستان مشگین شهر از تناوب زراعی گندم-جو و تاثیر آن بر بهبود حاصلخیزی خاک در کشت کلزای دیم انجام شد. جامعه آماری شامل ۲۳۷ کشاورزی بود که تجربه کشت کلزا در تناوب مذکور را داشتند و با استفاده از فرمول کوکران ۱۴۶ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن به تایید خبرگان رسید و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ ۰.۸۷ محاسبه شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی، تحلیل عاملی اکتشافی و مدل یابی معادلات ساختاری (LISREL) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که رضایتمندی کشاورزان در چهار بعد اصلی اقتصادی، فنی، زیست محیطی و اجتماعی قابل تبیین است. بالاترین سطح رضایتمندی مربوط به بعد زیست محیطی (میانگین ۳.۶۸) بود که بیانگر اثر مثبت تناوب زراعی بر حاصلخیزی خاک و کاهش وابستگی به نهاده های شیمیایی است. نتایج مدل ساختاری نیز نشان داد تناوب گندم-جو با کلزا اثر مستقیم و معناداری بر رضایتمندی کلی کشاورزان (p=۰.۶۲) و بهبود کیفیت خاک (p=۰.۷۱) دارد. همچنین تحلیل واریانس یک طرفه بیانگر وجود تفاوت معنادار بین مناطق مختلف شهرستان بود، به گونه ای که منطقه حومه مرکزی بالاترین سطح رضایتمندی را نسبت به سایر مناطق نشان داد. به طور کلی، نتایج پژوهش نشان میدهد که تناوب زراعی گندم جو با کلزا علاوه بر ارتقای عملکرد و پایداری تولید نقش مهمی در افزایش رضایتمندی کشاورزان و بهبود شاخصهای زیست محیطی دارد. این یافته ها میتواند مبنای سیاست گذاریهای توسعه کشاورزی پایدار در مناطق دیمزار کشور قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

رضایتمندی کشاورزان ، تناوب زراعی ، گندم جو ، کلزا دیم ، حاصلخیزی خاک ، کشاورزی پایدار