تحلیل تطبیقی ساختار مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای منتخب اتحادیه اروپا و خاورمیانه: الگویی برای کشورهای در حال توسعه

مالیات بر ارزش افزوده (VAT) به عنوان یکی از ابزارهای نوین مالیات گیری، غیر مستقیم در دهه های اخیر نقش مهمی در افزایش شفافیت، اقتصادی، کاهش فرار مالیاتی و تامین پایداری درآمدهای دولت ایفا کرده است. این نظام مالیاتی که بر اخذ مالیات در مراحل مختلف زنجیره تامین کالا و خدمات استوار است، از انعطاف پذیری بالایی برای انطباق با ساختارهای نهادی و اقتصادی کشورهای مختلف برخوردار است. این پژوهش با هدف تحلیل تطبیقی ساختار نظام مالیات بر ارزش افزوده در شماری از کشورهای منتخب اتحادیه اروپا و منطقه خاورمیانه به دنبال شناسایی عوامل موثر بر عملکرد این نظام و ارائه پیشنهادهایی برای بهینه سازی آن در کشورهای در حال توسعه انجام شده است. رویکرد تحقیق مروری توصیفی است و از داده های حاصل از اسناد قانونی، گزارش های سازمان های بین المللی، پژوهش های پیشین و تحلیل تطبیقی بهره گرفته شده است. یافته ها نشان می دهد کشورهای عضو اتحادیه اروپا با برخورداری از زیرساخت نهادی کارآمد و فناوری های مالیاتی پیشرفته، توانسته اند نظامی چند نرخی با پوشش وسیع پایه مالیاتی طراحی کنند که اثربخشی و عدالت مالیاتی را بهبود می بخشد. در مقابل، بسیاری از کشورهای خاورمیانه به دلیل ضعف نهادی و اجرایی، ساختارهای ساده سازی شده و تک نرخی را انتخاب کرده اند که به کاهش کارایی و نقض بیطرفی مالیاتی انجامیده است. مطالعه حاضر می کوشد دریچه ای تحلیلی به سمت اصلاح ساختارهای مالیاتی در جهت افزایش پایداری مالی دولت ها و رشد عدالت اجتماعی در جوامع در حال توسعه بگشاید.

کلیدواژه ها:

مالیات بر ارزش افزوده ، کارایی مالیاتی ، کشورهای اتحادیه اروپا ، منطقه خاورمیانه ، شفافیت اقتصادی