اقدام پژوهی راهکارهای حل مسائل فیزیک با روش کارگروهی

این اقدام پژوهی با هدف شناسایی و اجرای راهکارهای موثر در حل مسائل درس فیزیک پایه دوازدهم از طریق به کارگیری روش کارگروهی (یادگیری مشارکتی) و سنجش تاثیر این روش بر عملکرد تحصیلی و مهارت های فکری دانش آموزان انجام شده است. مشاهدات اولیه (شواهد ۱) نشان داد که درصد قابل توجهی از دانش آموزان در حل مسائل پیچیده فیزیک، به ویژه مسائلی که نیاز به تحلیل، تلفیق مفاهیم و به کارگیری چند مرحله ای فرمول ها دارند، با مشکل مواجه اند و صرفا بر حفظ فرمول ها اتکا می کنند. این مسئله منجر به کاهش انگیزه، افت عملکرد و نگرش منفی نسبت به درس فیزیک شده بود.مسئله اصلی، ضعف در مهارت های حل مسئله، استدلال علمی و توانایی تحلیل در مواجهه با مسائل فیزیک بود که ریشه در روش های تدریس سنتی و فردی داشت. برای حل این مشکل، راهکار اصلی بر مبنای یادگیری مشارکتی (Cooperative Learning) و تشکیل کارگروه های هدفمند طراحی و اجرا شد. این راهکار شامل مراحل زیر بود:تشکیل گروه های ناهمگن ۴ تا ۵ نفره: با در نظر گرفتن سطح علمی، مهارت های ارتباطی و ویژگی های شخصیتی.آموزش مهارت های کارگروهی: شامل تقسیم وظایف، گوش دادن فعال، احترام به نظرات دیگران و مدیریت زمان.اجرای چرخشی نقش ها در گروه ها: تعیین نقش هایی چون «مسئول زمان»، «منشی»، «سخنگو» و «ناظر کیفیت» برای افزایش مسئولیت پذیری فردی و گروهی.طرح مسائل چالش برانگیز: ارائه مسائل فیزیک در قالب سناریوهای زندگی واقعی و کاربردی که نیاز به تلاش گروهی برای حل دارند.ارائه بازخورد سازنده گروهی و فردی: پس از حل هر مسئله.نتایج اجرای این راهکارها (شواهد ۲) حاکی از بهبود معنادار در توانایی دانش آموزان برای تحلیل صورت مسئله، شناسایی اطلاعات داده شده و خواسته شده، انتخاب استراتژی حل و در نهایت، رسیدن به پاسخ صحیح بود. نمرات آزمون های عملکردی و میزان مشارکت فعال در کلاس افزایش یافت. همچنین، دانش آموزان در مصاحبه ها از افزایش اعتماد به نفس در درس فیزیک و کاهش اضطراب در مواجهه با مسائل دشوار خبر دادند. کارگروهی، فرصتی برای تبادل دانش، تصحیح خطاها و آموزش همتا به همتا فراهم کرد که تاثیر آن در تعمیق یادگیری مشهود بود. این پژوهش نشان داد که یادگیری مشارکتی نه تنها یک روش تدریس، بلکه یک راهبرد موثر برای ارتقاء مهارت های تفکر سطح بالا و حل مسئله در درس فیزیک است و برای بهبود مستمر فرآیند یاددهی-یادگیری، تداوم استفاده از این روش توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

کلمات کلیدی: حل مسئله فیزیک ، کارگروهی ، یادگیری مشارکتی ، اقدام پژوهی ، دانش آموزان دوازدهم ، استدلال علمی ، تدریس فعال ، عملکرد تحصیلی.