نقش مدرسه در پرورش هوش هیجانی و اجتماعی دانش آموزان

هوش هیجانی و اجتماعی از جمله توانمندی های بنیادین انسان در مسیر رشد فردی و اجتماعی محسوب می شوند که به طور مستقیم با سلامت روان، موفقیت تحصیلی، مهارت های ارتباطی و کیفیت زندگی فردی و جمعی ارتباط دارند. مدرسه به عنوان یکی از اصلی ترین نهادهای تربیتی و اجتماعی ساز، نقش محوری در پرورش و تقویت این ابعاد از هوش ایفا می کند. در واقع، آموزش رسمی تنها به انتقال دانش و مهارت های علمی محدود نمی شود، بلکه باید بستری برای ارتقای آگاهی هیجانی، مهارت های همدلی، کنترل هیجان ها، خودآگاهی، خویشتنداری، حل تعارض، همکاری گروهی و ایجاد ارتباط موثر میان دانش آموزان فراهم آورد. پژوهش های روانشناختی نشان داده اند که دانش آموزانی که از سطح بالاتری از هوش هیجانی و اجتماعی برخوردارند، در مواجهه با چالش های زندگی انعطاف پذیری بیشتری دارند، روابط سالم تری با همسالان و معلمان برقرار می کنند، کمتر دچار مشکلات رفتاری و افت تحصیلی می شوند و توانایی بیشتری در مدیریت استرس و سازگاری با محیط آموزشی از خود نشان می دهند. از سوی دیگر، مدرسه به عنوان محیطی سازمان یافته، فرصت های متنوعی برای تمرین و تقویت این مهارت ها در اختیار دانش آموزان قرار می دهد. فعالیت های گروهی، مشارکت در پروژه های مشترک، برنامه های فوق برنامه، تعامل روزمره با معلمان و همکلاسی ها و حتی موقعیت های تعارض آمیز در فضای مدرسه، می توانند به عنوان موقعیت های یادگیری اجتماعی و هیجانی عمل کنند. نقش معلمان در این میان بسیار کلیدی است؛ زیرا آنان با رویکرد آموزشی و سبک مدیریت کلاسی خود می توانند زمینه رشد یا تضعیف این مهارت ها را فراهم کنند. تاکید صرف بر موفقیت های تحصیلی و نمره محوری بدون توجه به پرورش عاطفی و اجتماعی دانش آموزان، در نهایت منجر به شکل گیری نسلی خواهد شد که از نظر علمی توانمند اما از نظر هیجانی آسیب پذیر است. بر این اساس، توجه به پرورش هوش هیجانی و اجتماعی دانش آموزان در برنامه های درسی و تربیتی مدارس ضرورتی اجتناب ناپذیر است. مدارس باید علاوه بر آموزش های علمی، با استفاده از فعالیت های مشارکتی، مشاوره های روانشناختی، برنامه های مهارت زندگی، آموزش خودآگاهی و همدلی، بستری برای رشد همه جانبه دانش آموزان فراهم کنند. نگاه روانشناختی به این موضوع نشان می دهد که هوش هیجانی و اجتماعی نه تنها بر موفقیت تحصیلی بلکه بر پیشگیری از آسیب های اجتماعی، کاهش اضطراب و افسردگی، افزایش امید به آینده و شکل گیری هویت مثبت در دانش آموزان نیز اثرگذار است. بنابراین، پژوهش حاضر در پی آن است که با تمرکز بر نقش مدرسه، راهکارها و مداخلات موثری را برای ارتقای این مهارت ها ارائه دهد تا بتوان از رهگذر آن، نسلی توانمند، سالم و مسئولیت پذیر برای آینده جامعه تربیت کرد.

کلیدواژه ها:

مدرسه ، هوش هیجانی ، هوش اجتماعی ، دانش آموزان ، روانشناسی تربیتی ، رشد اجتماعی ، سلامت روان ، آموزش مهارت های زندگی