تحلیل راهبردی اقدامات زیباسازی شهری در منطقه 8 تهران با رویکرد ارتقاء کیفیت محیطی و هویت محلی

با گسترش فضاهای شهری و رشد بی رویه کالبد شهر تهران، نیاز به بازاندیشی در شیوه های ارتقاء کیفیت محیطی و ارتقای هویت مکانی، بیش از پیش احساس می شود. در این میان، زیباسازی شهری به عنوان یکی از شاخه های مهم مداخله در فضاهای عمومی، می تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایفا کند. منطقه 8 تهران، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، تراکم جمعیتی بالا، و ساختار کالبدی متراکم، در سال های اخیر شاهد اقدامات متعددی در زمینه زیباسازی شهری بوده است. این مقاله با هدف تحلیل راهبردی این اقدامات، تلاش دارد میزان تاثیر آن ها بر شاخص های کیفیت محیطی، هویت محلی و رضایت شهروندی را ارزیابی کند. در گام نخست، مفاهیم نظری مرتبط با زیباسازی، کیفیت محیطی، هویت مکان و برنامه ریزی منظر شهری مرور می شود. سپس با روش های کیفی (مصاحبه با کارشناسان، مشاهده میدانی) و اسنادی (تحلیل طرح های شهرداری و گزارش های اجرایی)، اقدامات انجام گرفته در حوزه هایی مانند دیوارنگاره ها، نورپردازی شهری، مبلمان شهری، کف سازی، ساماندهی فضای سبز، پاکسازی نماها و طراحی ورودی ها مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که اگرچه اقدامات زیباسازی در منطقه 8 به بهبود بخش هایی از منظر شهری، افزایش امنیت ادراکی، و ارتقای خوانایی محیط کمک کرده، اما فقدان الگوی طراحی یکپارچه، نبود راهبرد بلندمدت، ضعف در نظارت بر کیفیت اجرا، و مشارکت ناکافی شهروندان از موانع تحقق کامل اهداف مورد نظر بوده اند. همچنین در برخی موارد، زیباسازی صرفا به مداخلات سطحی و بصری محدود شده و کمتر به جنبه های هویتی و فرهنگی منطقه توجه شده است. در پایان، پیشنهاداتی برای بهبود اثربخشی پروژه های زیباسازی از جمله تقویت رویکردهای مشارکتی، تدوین سند طراحی منظر منطقه ای، بهره گیری از هنر شهری با هویت بومی، و استفاده از فناوری های نوین ارائه می شود تا منطقه 8 بتواند به عنوان الگویی در زیباسازی پایدار شهری معرفی شود.