نقش پرسشگری موثر در تقویت خلاقیت و فرآیند یادگیری دانش آموزان: مروری بر رویکردها، چالش ها و راهکارها

پرسشگری موثر به عنوان یکی از استراتژی های کلیدی یاددهی–یادگیری، نقش بسزایی در تقویت خلاقیت و یادگیری فعال دانش آموزان ایفا می کند. هدف این پژوهش مروری، بررسی مفاهیم، مبانی نظری، پیشینه پژوهشی، چالش ها و فرصت های پرسشگری موثر و ارائه راهکارهایی برای بهبود فرآیند یادگیری و پرورش خلاقیت است. در این مطالعه، پژوهش های داخلی و خارجی مرتبط با پرسشگری، خلاقیت و یادگیری فعال به صورت سیستماتیک تحلیل و جمع بندی شده اند.یافته ها نشان می دهند که پرسشگری موثر، به ویژه پرسش های باز، تحلیلی و ترکیبی، موجب افزایش تفکر انتقادی، خودتنظیمی، مهارت های حل مسئله و خلاقیت دانش آموزان می شود. علاوه بر این، تلفیق پرسشگری با روش های فعال یاددهی–یادگیری مانند روش سقراطی، بارش مغزی، قصه گویی، نمایش و فعالیت های گروهی، یادگیری مشارکتی و تعامل دانش آموزان را تقویت می کند. مهارت معلم در طراحی پرسش ها و هدایت کلاس، ویژگی های فردی دانش آموزان و ساختار برنامه درسی نیز از عوامل تعیین کننده اثربخشی پرسشگری هستند.با وجود مزایای متعدد، محدودیت هایی مانند تمرکز بر آموزش حفظی، فشارهای ارزشیابی، حجم بالای محتوا و تفاوت های فردی دانش آموزان می توانند مانع اجرای پرسشگری فعال شوند. با این حال، فرصت های موجود شامل ارتقای یادگیری فعال، پرورش خلاقیت، افزایش انگیزه و اعتماد به نفس دانش آموزان و نوآوری در روش های تدریس، نقش مهمی در بهبود کیفیت آموزش دارند.بر اساس نتایج این مرور، پیشنهاد می شود آموزش معلمان در طراحی پرسش های سطح بالا تقویت شود، محیط کلاس به فضایی تعاملی و انگیزشی تبدیل گردد و برنامه های درسی و روش های تدریس به سمت یادگیری فعال و خلاقانه حرکت کنند. چنین رویکردی می تواند مهارت های شناختی، فراشناختی و خلاقیت دانش آموزان را به شکل موثری ارتقا دهد.

کلیدواژه ها:

پرسشگری موثر ، خلاقیت ، یادگیری فعال ، تفکر انتقادی ، روش های تعاملی ، خودتنظیمی ، آموزش و پرورش