تاثیر آموزش مهارت حل مسئله بر رفتارهای غیرسازگار دانش آموزان

رفتارهای غیرسازگار دانش آموزان، که شامل طیف گسترده ای از کنش ها و واکنش های منفی مانند پرخاشگری، بی انضباطی، مقاومت در برابر قوانین، کناره گیری اجتماعی، و اختلالات هیجانی و رفتاری است، از مهم ترین چالش های نظام آموزشی محسوب می شوند. این رفتارها علاوه بر مختل کردن فرآیند یادگیری فردی و جمعی، زمینه ساز افت تحصیلی، ایجاد تنش در روابط بین فردی، کاهش انگیزش و افزایش احتمال بروز مشکلات رفتاری و اجتماعی در آینده می گردند. یکی از رویکردهای موثر برای کاهش این رفتارها، آموزش مهارت های زندگی و به ویژه مهارت حل مسئله است که ریشه در نظریه های روان شناسی شناختی، رفتارگرایی و رویکردهای انسان گرا دارد.مهارت حل مسئله به عنوان یک توانایی شناختی رفتاری، شامل شناسایی دقیق مشکل، تحلیل علل، بررسی پیامدهای احتمالی، تولید راه حل های متعدد، ارزیابی کارآمدی هر راه حل، و انتخاب و اجرای مناسب ترین راهکار است. نظریه پردازانی چون داینس، اسپیوکا و گلین، نشان داده اند که کسب این مهارت نه تنها به ارتقای کارکردهای شناختی دانش آموزان منجر می شود، بلکه باعث بهبود تنظیم هیجان، افزایش کنترل تکانه، و رشد توانایی های اجتماعی نیز می گردد. بر این اساس، آموزش منظم و ساختاریافته این مهارت می تواند به عنوان یک مداخله پیشگیرانه و اصلاحی در مدارس به کار رود.در پژوهش حاضر، با هدف بررسی نقش آموزش مهارت حل مسئله در کاهش رفتارهای غیرسازگار، یک برنامه آموزشی ۸ تا ۱۰ جلسه ای برای دانش آموزان دوره متوسطه طراحی و اجرا شد. این برنامه شامل ترکیبی از آموزش نظری، تمرین عملی، ایفای نقش، کار گروهی، بحث هدایت شده و بازخورد فردی بود. رفتارهای غیرسازگار دانش آموزان پیش و پس از مداخله، از طریق پرسشنامه های استاندارد (مانند پرسشنامه رفتارهای ناسازگار اجتماعی تحصیلی), مشاهده توسط معلمان، و گزارش خود دانش آموزان ارزیابی شد.نتایج تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آماری مناسب (مانند تحلیل کوواریانس و آزمون t مستقل)، نشان داد که آموزش مهارت حل مسئله به طور معناداری موجب کاهش رفتارهای پرخاشگرانه، افزایش تبعیت از قوانین مدرسه، بهبود تعاملات اجتماعی و کاهش تنش های بین فردی شده است. همچنین شواهد حاکی از آن بود که این آموزش ها اثرات پایدار و بلندمدتی بر کاهش رفتارهای غیرسازگار دارند، به شرط آن که ادامه تمرین و تقویت مهارت ها در محیط مدرسه و خانواده دنبال شود.به طور کلی، یافته های این پژوهش موید آن است که مداخله مبتنی بر آموزش مهارت حل مسئله، رویکردی کارآمد، کم هزینه و اخلاق مدار برای پیشگیری و اصلاح مشکلات رفتاری دانش آموزان محسوب می شود. این نتایج تاکید می کند که استفاده از چنین برنامه هایی باید به عنوان یک جزء ثابت در سیاست های تربیتی و آموزشی مدارس در نظر گرفته شود و همکاری میان اولیا، مربیان و مسئولان آموزشی برای پایداری اثرات آن ضروری است.

کلیدواژه ها:

مهارت حل مسئله ، رفتارهای غیرسازگار ، دانش آموزان ، آموزش مهارت های زندگی ، مداخله مدرسه ای ، کاهش پرخاشگری