ارزیابی زیست محیطی شیوع بیماری لیشمانیوز جلدی در مناطق کوهپایه جنوب غربی مشهد به روش مک هارک در بهار 1391

مقدمه و اهمیت موضوع: بیماری سالک در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری آندمیک است . سالانه حدود بیست هزار مورد بیماری لیشمانیوز جلدی در ایران گزارش می شود. اگر چه سالک معمولاً با مرگ و میر بالایی همراه نیست ولی میزان ابتلا بالا و ایجاد ضایعات بد شکل پوستی قابل توجه است و موجب اذیت و آزار بیمار می گردد. محدوده جغرافیایی کوهپایه های جنوب غربی مشهد (نوار جنوبی بلوار فکوری) با ثبت موارد جدید بیماری طی چند سال اخیر به عنوان یکی از کانونهای فعال بیماری در مشهد شناخته شده است. با توجه به اینکه مهاجرت و توسعه شهری در این منطقه شدت گرفته است ، به رغم تلاشهای گسترده نهادهای مسئول برای مهار بیماری شاهد گسترش آن به نقاط همجوار هستیم هرچند که از تعداد مبتلایان کاسته شده اما بیم آن میرود مناطقی که مدت طولانی بیماری سالک در آنها اندمیک بوده است ، به طور ناگهانی اپیدمی در آنها رخ دهد و یا یک کانون جدید که در گذشته هیچ مورد بیماری از آن گزارش نشده است، بوجود آید.مواد و روشها: با توجه به اینکه مشخصه های گزش سالک در منطقه بیشتر از نوع روستایی است ،در ارزیابی انجام شده به روش همپوشانی نقشه ها (مک هارک) ،ارزیابی کلنی جوندگان در کوهپایه ها (بازدید از فیلد جهت تخمین تعداد لانه های جوندگان و پرسش از ساکنین برای افزایش احتمالی جمعیت جوندگان)، ترسیم الگوی گسترش مناطق ساختمان سازی و شهر نشینی،ترسیم الگوی محل سکونت مبتلایان به بیماری و ترسیم الگوی مسیلها و مناطقی که دفع سطحی فاضلاب دارند ،ترسیم الگوی مناطقی که دفع نخاله های ساختمانی در آن صورت میگیرد و پس انطباق نقشه ها ،مناطق همپوشانی شده به عنوان مناطق خطر شناخته شده و نواحی اطراف با توجه به جهت گسترش الگوها به عنوان نقاط در معرض خطر تعیین گردید که نیازمند اقدامات پیشگیرانه (اکتیو شدن بیمار یابی،بهسازی های محیطی و کنترل ناقلین ) می باشند. نتایج و بحث: بیش از 95درصد نقاط خطر منطبق با محلهایی است که بیماریابی فعال در آن انجام شده است. همچنین طی ارزیابی با ترسیم الگوی مناطق سمپاشی شده مشخص شد در مناطقی خارج از محدوده های همپوشانی ، سمپاشی هایی انجام شده که تأثیر قابل توجهی در کاهش موارد بیماری نداشته است. نتیجه گیری: وجود پیچیدگیهای اپیدمیولوژیک درحلقه انتقال ( مخازن و ناقلین گوناگون ) موجب شده است مراقبت و کنترل بیماری سالک از اهمیت بسیار بالایی برخوردار باشد. با ارزیابی های کار آمد در نقاط غیر آندمیک و با انجام اقدامات لازم درخصوص شناخت نقاط خطر و الگوی گسترش بیماری که از الزامات اولیه تعیین راه صحیح مبارزه با بیماری است ، میتوان نقش مؤثری در مهار بیماری ایفا نمود.

کلیدواژه ها:

لیشمانیوز ، ارزیابی زیست محیطی ، روش مک هارک ، کانون ، مشهد