تحلیل اثربخشی برنامه های آموزش چندحسی (Multi-sensory) در تقویت مهارت های خواندن و نوشتن دانش آموزان با نیازهای ویژه: یک مرور نظام مند

برنامه های آموزش چندحسی (Multi-sensory) به عنوان رویکردی نوین در آموزش، با بهره گیری هم زمان از کانال های دیداری، شنیداری، لمسی و حرکتی، توانسته اند نقش مهمی در بهبود مهارت های خواندن و نوشتن دانش آموزان با نیازهای ویژه ایفا کنند. این مقاله مروری با هدف بررسی اثربخشی این برنامه ها در زمینه تقویت توانایی های سواد پایه، بر اساس مطالعات انجام شده در ایران، تدوین شده است. روش کار به صورت مرور نظام مند منابع فارسی منتشرشده بین سال های ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۳ در پایگاه های اطلاعاتی علمی شامل SID، نورمگز، مگیران و ایرانداک انجام شد. معیارهای انتخاب شامل پژوهش هایی بود که به ارزیابی مستقیم مداخلات چندحسی بر مهارت های خواندن و نوشتن دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری، کم توانی ذهنی یا اختلالات ارتباطی پرداخته باشند. یافته ها نشان داد که برنامه های چندحسی، به ویژه روش های ترکیبی دیداری-شنیداری-لمسی، در افزایش سرعت خواندن، درک مطلب، بهبود املاء و کاهش خطاهای نوشتاری این گروه از دانش آموزان موثر بوده اند. علاوه بر این، شواهد حاکی از آن است که مداخلات چندحسی به بهبود انگیزش تحصیلی و خودپنداره مثبت نیز منجر می شوند. با این حال، محدودیت هایی مانند کمبود پژوهش های طولی، ناهمگونی نمونه ها و فقدان ابزارهای استاندارد سنجش در ایران مشاهده شد. نتیجه گیری این مطالعه بر اهمیت استفاده گسترده تر از رویکردهای چندحسی در نظام آموزشی کشور، همراه با بومی سازی روش ها و ارتقاء مهارت معلمان در این زمینه تاکید دارد. پیشنهاد می شود که سیاست گذاران آموزشی با حمایت از تحقیقات و برنامه های مداخله ای مبتنی بر چندحسی، گامی موثر در ارتقاء کیفیت یادگیری دانش آموزان با نیازهای ویژه بردارند.

کلیدواژه ها:

آموزش چندحسی ، اختلالات یادگیری ، خواندن ، نوشتن ، دانش آموزان با نیازهای ویژه ، ایران