پیشگیری از فرسودگی شغلی معلمان: سازوکارهای سازمانی، فردی و میان فردی

فرسودگی شغلی معلمان به عنوان پدیده ای چندوجهی، پیامدهای جدی برای کیفیت آموزش، سلامت روانی نیروی انسانی و ماندگاری حرفه ای دارد. این مقاله با هدف بررسی و تدوین چارچوبی یکپارچه برای پیشگیری از فرسودگی شغلی معلمان، سازوکارهای موثر در سه سطح سازمانی، فردی و میان فردی را تحلیل می کند. روش پژوهش ترکیبی بوده و شامل مرور نظام مند ادبیات، تحلیل محتوای سیاست های آموزشی و مصاحبه های کیفی با معلمان و مدیران مدارس نمونه شهری و روستایی است. در بخش سازمانی، سازوکارهایی مانند طراحی بار کاری معقول، پشتیبانی مدیریتی ساختاریافته، فرصت های توسعه حرفه ای هدفمند و فرهنگ سازمانی حمایتی شناسایی و به عنوان عوامل کاهش دهنده فشار شغلی مطرح می شوند. در سطح فردی، تقویت مهارت های مدیریت استرس، برنامه های آموزش تاب آوری حرفه ای، تنظیم مرزهای کاری و ارتقای سازوکارهای خودمراقبتی معرفی شده اند. در سطح میان فردی، نقش همبستگی همکاران، گروه های پشتیبانی همتا، فرایندهای بازخورد سازنده و مشارکت موثر اولیا و جامعه محلی در کاهش انزوا و بار روانی مورد تاکید قرار می گیرد. یافته ها نشان می دهند که ترکیب مداخلات همزمان در هر سه سطح، اثر تضامنی داشته و نتایج پایدارتر و قابل اندازه گیری تری در کاهش شاخص های فرسودگی (خستگی عاطفی، بی اعتنایی و کاهش کارآمدی شخصی) ایجاد می کند. پژوهش کاربردی حاضر، بسته ای از راهکارهای عملی و شاخص های ارزیابی را ارائه می دهد که می تواند مبنای سیاست گذاری مدارس و ادارات کل آموزش وپرورش برای ارتقای سلامت شغلی معلمان قرار گیرد. اجرای این بسته با توجه به تنوع محیط های آموزشی نیازمند بومی سازی و پایش مداوم است تا اثرات بلندمدت آن بر بهبود کیفیت تعلیم و تربیت و پایداری نیروی انسانی آموزشی تثبیت شود.

کلیدواژه ها:

فرسودگی شغلی ، معلمان ، پیشگیری ، تاب آوری حرفه ای ، سازوکار سازمانی ، مداخلات فردی ، حمایت میان فردی ، سلامت شغلی