تحلیل تطبیقی کارایی در تسهیل یادگیری فعال و توانمندسازی حل مسئله در دانش آموزان

هدف نظام های آموزشی معاصر،پرورش یادگیرندگانی فعال و مسلط به مهارت حل مسئله است. این پژوهش با هدف تحلیل و مقایسه کارایی دو ابزار بصری پرکاربرد، یعنی مدل های مفهومی و نقشه های ذهنی، در دستیابی به این اهداف انجام شده است. روش تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه، توصیفی-تحلیلی است که از طریق مطالعه کتابخانه ای و تحلیل محتوای نظام مند منابع معتبر بین المللی و داخلی انجام پذیرفت. یافته ها نشان داد که هر دو ابزار به دلیل ماهیت فعالانه و ساختاریافته شان، سهم بسزایی در افزایش مشارکت، تعمیق درک مفهومی و تقویت تفکر انتقادی دانش آموزان دارند. با این حال، کاربرد آن ها یکسان نیست؛ به طوری که مدل های مفهومی به دلیل ساختار سلسله مراتبی و منطقی، برای حل مسائل ساختاریافته و تحلیلی (مانند مسائل ریاضی و علمی) کارایی بیشتری نشان می دهند، در حالی که نقشه های ذهنی با ساختار غیرخطی و تشعشعی خود، در حل مسائل خلاقانه، باز و فرآیندهای طوفان فکری موثرتر عمل می کنند. همچنین، اثربخشی این ابزارها تحت تاثیر متغیرهای واسطه ای همچون سبک یادگیری، سطح شناختی و پایه تحصیلی دانش آموزان قرار دارد. نتیجه گیری کلی حاکی از آن است که به جای جستجوی یک ابزار برتر، می بایست با انتخاب آگاهانه و تلفیق هوشمندانه این ابزارها بر اساس ماهیت مسئله و ویژگی های یادگیرنده، به سمت طراحی محیط های یادگیری غنی تر و کارآمدتر حرکت کرد.

کلیدواژه ها:

یادگیری فعال ، حل مسئله ، مدل مفهومی ، نقشه ذهنی ، آموزش بصری ، تفکر انتقادی