ارتباط بین آموزش های تربیتی معاون پرورشی و ارتقای مهارت حل مسئله دانش آموزان

در رویکردهای نوین مدیریت آموزشی، آموزش های تربیتی ارائه شده توسط معاون پرورشی به عنوان یکی از عناصر کلیدی در شکل گیری شایستگی های شناختی و اجتماعی دانش آموزان محسوب می شود، که از میان آن ها «مهارت حل مسئله» جایگاه راهبردی ویژه ای دارد. مهارت حل مسئله نه تنها توانایی ذهنی برای شناسایی، تحلیل و ارائه راهکار در برابر مسائل پیچیده و موقعیت های روزمره مدرسه را شامل می شود، بلکه ابزاری برای رشد شخصیتی و ارتقای خودکارآمدی فردی نیز به شمار می رود. در این چارچوب، معاون پرورشی با ایفای نقش تسهیل گر، الگو و مربی، از طریق برنامه های آموزش اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی و روان شناختی، بستر یادگیری فعال و مبتنی بر تجربه را فراهم می آورد که در آن دانش آموزان توانایی درک شرایط، تشخیص متغیرهای موثر، ایجاد طرح های خلاقانه و انتخاب راهکارهای موثر را تقویت می کنند. این آموزش ها با ایجاد هم افزایی میان رویکردهای شناختی و رفتاری، بر اساس نظریه های مهمی همچون یادگیری اجتماعی بندورا (Social Learning Theory) و رویکرد حل مسئله پیاژه و ویگوتسکی (Constructivism, ZPD)، دانش آموزان را قادر می سازد تا از دانش و مهارت های پیشین خود در موقعیت های نو استفاده کرده و کیفیت تصمیم گیری خود را ارتقا دهند.از منظر بوم شناسی آموزشی، معاون پرورشی با طراحی فعالیت هایی همچون کارگاه های تبادل نظر، پروژه های گروهی، بحث های هدایت شده، شبیه سازی موقعیت های تعارض، و ماموریت های اجتماعی و فرهنگی، محیط یادگیری غنی و چندلایه ای ایجاد می کند که در آن فرایند حل مسئله به صورت عملی، اجتماعی و میان رشته ای تمرین می شود. تکرار این تمرین ها با بازخورد مستمر و اصلاحی، چرخه یادگیری خودتنظیمی دانش آموزان را فعال کرده و باعث پایداری مهارت ها در حافظه بلندمدت می گردد. در نتیجه، مهارت حل مسئله از یک توانایی صرفا نظری به یک قابلیت کاربردی و قابل تعمیم در موقعیت های مختلف تحصیلی و زندگی روزمره تبدیل می شود.همچنین آموزش های تربیتی ارائه شده توسط معاون پرورشی، با تمرکز بر ارزش ها، هنجارهای اجتماعی، مهارت های ارتباطی و راهبردهای مقابله با فشار همسالان، زمینه کاهش اضطراب تصمیم گیری، افزایش انعطاف پذیری شناختی و تقویت توانایی مواجهه با تضادها و چالش ها را فراهم می سازد. این امر نه تنها بر رشد فردی دانش آموزان اثرگذار است، بلکه در سطح کلان مدرسه منجر به ارتقای سرمایه اجتماعی، افزایش همدلی، و کاهش رفتارهای پرخطر می گردد. مطالعات میدانی و پژوهش های پشتیبان نشان می دهند که برنامه های تربیتی منظم، با ساختاردهی صحیح و پیوستگی زمانی، همبستگی مثبت و معناداری با پیشرفت در مهارت های حل مسئله دانش آموزان دارند (آقاجانی و همکاران، ۱۴۰۰؛ Anderson & Krathwohl, ۲۰۱۸).به طور کلی، رابطه بین آموزش های تربیتی معاون پرورشی و ارتقای مهارت حل مسئله دانش آموزان، رابطه ای دوسویه و تقویت کننده است که تحت تاثیر مجموعه ای از عوامل فردی، اجتماعی، فرهنگی و سازمانی قرار دارد. هر چه این آموزش ها جامع تر، مستمرتر و متناسب تر با نیازهای رشدی دانش آموزان باشند، احتمال انتقال موفقیت آمیز این توانایی ها به موقعیت های واقعی زندگی و مدرسه بیشتر خواهد بود. از این رو، پیشنهاد می شود که معاونان پرورشی با بهره گیری از یافته های روان شناسی تربیتی، فناوری های نوین آموزشی، و ارزیابی های دوره ای از عملکرد مهارت های حل مسئله دانش آموزان، برنامه های خلاق و موثرتر را توسعه دهند تا چرخه رشد شناختی، اجتماعی و اخلاقی دانش آموزان به طور پایدار غنی سازی شود.

کلیدواژه ها:

معاون پرورشی ، آموزش های تربیتی ، مهارت حل مسئله ، پیشگیری اجتماعی ، سرمایه اجتماعی ، رشد