بررسی انباشت زیستی فلزات سنگین سرب، کادمیوم، نیکل و آهن در برگ گیاه نیشکر (Saccharum officinarum): مطالعه موردی مزارع شرکت امیرکبیر

زمینه و هدف: گیاهان یکی از شاخص­ های زیستی هستند که با استفاده از آن­ها می­ توان وضعیت آلودگی فلزات سنگین خاک را مشخص کرد. پژوهش حاضر در سال ۱۴۰۳ با هدف بررسی زیستی فلزات سنگین سرب، کادمیوم، نیکل و آهن نیشکر (Saccharum officinarum) در شرکت کشت و صنعت امیرکبیر انجام شد. مواد و روش ­ها: با توجه به مزارع شرکت کشت و صنعت امیرکبیر تعداد ۶ ایستگاه انتخاب شد که ۱۸ نمونه خاک و ۳۶ نمونه برگ به صورت تصادفی با ۳ تکرار، از ۴ جهت مختلف جغرافیایی جمع­ آوری شد. به منظور بررسی انباشت زیستی فلزات سنگین در برگ از ضریب تجمع زیستی استفاده گردید. یافته ­ها: نتایج نشان داد که تفاوت معنی ­داری بین گروه ­های خاک و برگ ­های شسته شده و شسته نشده نیشکر در شش ایستگاه وجود داشت (P<۰/۰۵). غلظت فلزات سرب، کادمیوم، آهن و نیکل در نمونه­ های خاک بیشتر از نمونه گیاهی بود. همچنین در شش ایستگاه غلظت فلزات سنگین در برگ شسته نشده بیشتر از برگ شسته شده بود. بیشترین میانگین غلظت فلزات سنگین گیاه بین چهار فلزات مورد بررسی متعلق به آهن (۳/۶۸±۱۹۸/۰۸ میلی­گرم بر کیلوگرم) وکمترین غلظت متعلق به کادمیوم (۰/۳۳±۴/۸۶ میلی­گرم بر کیلوگرم) به دست آمد. میانگین ضریب انباشت زیستی فلزات سنگین سرب، کادمیوم، آهن و نیکل به ترتیب برابر ۰/۹۵، ۰/۶۲، ۰/۲۶ و ۰/۷۷ بود. نتیجه ­گیری: مقادیر ضریب انباشت زیستی فلزات سنگین کمتر ۱ به دست آمد. فلز سرب بیشترین و فلز آهن کمترین ضریب انباشت زیستی را داشتند، بنابراین می ­توان نتیجه گرفت که گیاه نیشکر پتانسیل گیاه­ پالایی فلز سرب را داشت.

کلیدواژه ها:

Plant leaf contamination ، heavy metal toxicity ، bioaccumulation index ، sugarcane phytoremediation ، آلودگی برگ گیاهان ، سمیت فلزات سنگین ، شاخص انباشت زیستی ، گیاه پالایی نیشکر