جبران خسارت مازاد بر دیه

دهمین کنفرانس بین وقروانشناسی علوم تربیتی و رفتاری طریق جبران خسارت مازاد بر دیه محمد رضا مولا موردی دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه آزاد واحد تبریز دیه به عنوان یکی از نهادهای مهم در فقه اسلامی و حقوق کیفری، ایران ماهیتی چندلایه دارد که هم در زمره ضمانت اجراهای کیفری و هم ابزار جبران خسارت مدنی محسوب می شود در قانون مجازات اسلامی، دیه به عنوان «مالی که به سبب جنایت به نفس یا عضو به مجنی علیه یا ولی دم داده می شود تعریف شده است (ماده ۲۹۴ ق.م.ا). با وجود این، تعریف میان فقها و حقوقدانان درباره ماهیت دیه اختلاف نظر وجود دارد. از مهمترین پیامدهای این اختلاف، بحث درباره امکان یا عدم امکان مطالبه خسارات مازاد بر دیه است. مخالفان، با استناد به ظاهر آیات و روایات و برخی آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور، قائل به عدم مشروعیت آن هستند. در مقابل، موافقان با تمسک به قواعد فقهی مانند «نفی ضرر»، «نفی حرج» و «قاعده تسبیب»، همچنین با اشاره به تحولات اجتماعی و اقتصادی معاصر بر ضرورت جبران کامل خسارات تاکید دارند نظرات فقهی آیت الله مکارم شیرازی، نوری همدانی و همچنین فتوای رهبری مبنی بر جواز الزام جانی به پرداخت مازاد به عنوان تعزیر، این دیدگاه را تقویت می کند. نتیجه پژوهش حاضر آن است که با توجه به ساختار دوگانه دیه، مطالبه خسارات مازاد به ویژه در زمینه هزینه های درمان، در چارچوب حقوق امروز قابل توجیه بوده و می تواند با رعایت شرایط و ضوابط شرعی و قانونی پذیرفته شود.

کلیدواژه ها:

دیه ، مجازات اسلامی ، جبران خسارت ، ضمانت اجرایی ، جنایت