تقویت مهارت های اجتماعی- عاطفی دانش آموزان ابتدایی از طریق برنامه های درسی یکپارچه

تقویت مهارت های اجتماعی-عاطفی (SEL) دانش آموزان ابتدایی از طریق برنامه های درسی یکپارچه، رویکردی نوین برای بهبود یادگیری، همکاری و سلامت عاطفی در کلاس های درس است که می تواند به معاونان مدارس ابتدایی در مدیریت محیط های آموزشی کمک کند. این مقاله با هدف ارائه راهنمایی های عملی برای معاونان، به بررسی طراحی و اجرای برنامه های درسی یکپارچه می پردازد که مهارت های اجتماعی-عاطفی، مانند خودآگاهی، مدیریت احساسات، همدلی و همکاری، را در دانش آموزان تقویت می کند. این برنامه ها با ادغام فعالیت هایی مانند بحث های گروهی، بازی های مشارکتی و داستان گویی عاطفی در دروس اصلی (مانند ریاضی، علوم و ادبیات)، یادگیری را معنادارتر و محیط کلاس را حمایتی تر می کنند. پژوهش حاضر با رویکرد ترکیبی (کیفی و کمی)، داده هایی از ۶۰۰ دانش آموز پایه های اول تا ششم، ۱۲۰ معلم و ۴۰ مدیر در ۳۵ دبستان ایران جمع آوری کرد. ابزارهای کمی شامل پرسشنامه های سنجش مهارت های اجتماعی-عاطفی (بر اساس مقیاس SSIS با پایایی ۰.۸۸)، گزارش های عملکرد کلاسی و ارزیابی های معلمان از رفتار دانش آموزان بود. ابزارهای کیفی شامل مصاحبه های نیمه ساختاریافته، مشاهدات کلاسی و یادداشت های میدانی بودند. یافته ها نشان داد که برنامه های درسی یکپارچه مهارت های خودآگاهی را تا ۳۵ درصد، همکاری گروهی را تا ۴۲ درصد و مدیریت احساسات را تا ۳۸ درصد بهبود بخشیدند. مشارکت دانش آموزان در فعالیت های کلاسی تا ۸۰ درصد افزایش یافت، و ۸۵ درصد معلمان و ۷۸ درصد والدین این برنامه ها را موثر در بهبود رفتار و یادگیری دانش آموزان دانستند. فعالیت هایی مانند داستان گویی عاطفی برای آموزش همدلی و بازی های مشارکتی برای تقویت همکاری، تعاملات کلاسی را تقویت کردند. با این حال، موانعی مانند کمبود منابع آموزشی (مانند مواد بازی های گروهی)، ناکافی بودن آموزش معلمان برای اجرای برنامه های یکپارچه و مقاومت برخی والدین در برابر فعالیت های غیرسنتی شناسایی شدند. مضامین کیفی شامل تقویت مهارت های اجتماعی-عاطفی، افزایش مشارکت کلاسی، انعطاف پذیری برنامه درسی، بهبود رفتار دانش آموزان، کمبود منابع، نیاز به آموزش معلمان، مقاومت فرهنگی و نیاز به محتوای بومی سازی شده بود. این مقاله چارچوبی عملی برای معاونان ارائه می دهد که شامل راهکارهایی برای مدیریت منابع، آموزش معلمان و جلب حمایت والدین است. پیشنهادات شامل تامین ابزارهای آموزشی ساده، برگزاری کارگاه های آموزشی برای معلمان، طراحی فعالیت های مبتنی بر فرهنگ ایرانی و جلسات آگاهی بخشی برای والدین است. این چارچوب می تواند به معاونان کمک کند تا با ایجاد محیط های آموزشی حمایتی، مهارت های اجتماعی-عاطفی دانش آموزان را تقویت کرده و نابرابری های آموزشی را، به ویژه در مناطق کم برخوردار، کاهش دهند. این برنامه ها می توانند دانش آموزان را برای همکاری، حل مسئله و سلامت عاطفی در زندگی آینده آماده کنند.

کلیدواژه ها:

مهارت های اجتماعی-عاطفی ، برنامه ریزی درسی یکپارچه ، آموزش ابتدایی ، یادگیری فراگیر ، مشارکت کلاسی ، مدیریت آموزشی ، سلامت عاطفی