چگونه می توان مفاهیم علوم تجربی را با بهره گیری از داستان ها و متون ادبیات فارسی آموزش داد؟ بررسی اثر ترکیب علم و ادبیات بر یادگیری پایدار

امروزه یکی از چالش های اساسی آموزش علوم تجربی، ایجاد انگیزه و یادگیری پایدار در دانش آموزان است. پژوهش های نوین نشان داده اند که ترکیب علم با هنر و ادبیات می تواند فرآیند یادگیری را عمیق تر و ماندگارتر سازد. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر بهره گیری از داستان ها و متون برجسته ادبیات فارسی در تدریس مفاهیم علوم تجربی انجام شده است. چارچوب نظری تحقیق بر اساس نظریه «یادگیری معنادار» آزبل و «یادگیری چندوجهی» گاردنر طراحی شد که بر درگیر کردن حواس، احساسات و تجارب پیشین دانش آموزان در یادگیری تاکید دارد.در این مطالعه، متون ادبی کلاسیک (مانند اشعار فردوسی، مولوی، سعدی و نظامی) و معاصر به گونه ای بازنویسی یا بازآفرینی شدند که مفاهیم علمی همچون چرخه آب، نیروی جاذبه، فتوسنتز و سازگاری موجودات زنده را به صورت غیرمستقیم و در قالب داستان، تمثیل و شخصیت پردازی منتقل کنند. روش پژوهش نیمه آزمایشی با گروه کنترل و آزمایش بوده و نمونه شامل ۶۰ دانش آموز پایه ششم ابتدایی بود که طی ۸ جلسه آموزشی تحت آموزش مفاهیم علمی به شیوه سنتی (گروه کنترل) و شیوه ترکیبی علم و ادبیات (گروه آزمایش) قرار گرفتند.یافته ها نشان داد که گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، نه تنها در آزمون بلافاصله پس از آموزش عملکرد بهتری داشت، بلکه در آزمون تاخیری دو هفته بعد نیز میزان یادآوری و درک مفاهیم علمی به طور معناداری بالاتر بود. تحلیل کیفی مصاحبه ها نیز آشکار کرد که استفاده از داستان و عناصر ادبی احساسات دانش آموزان را برانگیخته، کنجکاوی آن ها را تقویت کرده و ارتباط مفاهیم علمی با تجربه های روزمره را ساده تر کرده است.نتایج این تحقیق بیانگر آن است که ادغام آگاهانه و هدفمند علوم تجربی با گنجینه ادبیات فارسی نه تنها می تواند شکاف میان حوزه های علوم انسانی و علوم پایه را کاهش دهد، بلکه ابزاری قدرتمند برای پرورش خلاقیت، تفکر انتقادی و یادگیری پایدار فراهم می آورد.

کلیدواژه ها:

یادگیری پایدار ، علوم تجربی ، ادبیات فارسی ، داستان محور ، آموزش بین رشته ای ، انگیزش یادگیری