تحلیل اقتصادی پروژه های مرمت بناهای تاریخی در اراک: هزینه ها، منافع و بازگشت سرمایه گردشگری

مرمت بناهای تاریخی، اغلب به عنوان یک فعالیت فرهنگی و حفاظتی دیده می شود، اما از منظر اقتصادی نیز می تواند به عنوان یک سرمایه گذاری با بازگشت مالی و غیرمالی مورد ارزیابی قرار گیرد. در شهر اراک، با وجود اجرای پروژه های متعدد مرمت در دهه های اخیر، هیچ ارزیابی سیستماتیکی از بازگشت اقتصادی این سرمایه گذاری ها — به ویژه از طریق جذب گردشگری و ایجاد فعالیت های اقتصادی — انجام نشده است. هدف از این پژوهش، تحلیل اقتصادی ۸ پروژه مرمت بزرگ در اراک در بازه ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳، محاسبه نسبت هزینه به منفعت (BCR)، بررسی درآمدهای حاصل از گردشگری و ارائه راهکارهایی برای افزایش بازگشت سرمایه است. روش پژوهش ترکیبی (کتابخانه ای و میدانی) بوده و داده ها از طریق مطالعه گزارش های مالی، مصاحبه با ۱۰ نفر از مدیران و مالکان، تحلیل آمار گردشگری و محاسبه شاخص های اقتصادی جمع آوری شده اند. یافته ها نشان می دهد که میانگین BCR در این پروژه ها ۰.۶۵ است — یعنی به ازای هر ۱۰۰ تومان هزینه، تنها ۶۵ تومان بازگشت مستقیم داشته ایم. اما اگر منافع غیرمستقیم (افزایش ارزش زمین، جذب مشاغل، اعتبار فرهنگی) محاسبه شود، BCR به ۱.۴ افزایش می یابد. در میان پروژه ها، خانه امین التجار با BCR=۱.۲ (فقط مستقیم) و چهارسوق با BCR=۰.۴ ضعیف ترین عملکرد را داشته اند. در نهایت، راهکارهایی مانند طراحی کاربری درآمدزا، جذب تورهای تخصصی، ایجاد صندوق سرمایه گذاری میراث و الزام به ارزیابی اقتصادی قبل از مرمت پیشنهاد شده است.

کلیدواژه ها:

اقتصاد میراث فرهنگی ، بازگشت سرمایه ، هزینه-فایده ، مرمت بناهای تاریخی ، شهر اراک ، گردشگری فرهنگی ، BCR ، درآمدهای توریستی ، شهرداری ، ارزش گذاری اقتصادی میراث