بررسی چالش ها و راهکارهای مدیریت مدارس در چارچوب سند تحول بنیادین

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با ترسیم چشم اندازی جامع و متعالی، نیازمند یک بازمهندسی عمیق در تمامی ارکان نظام آموزشی، به ویژه در حوزه مدیریت و رهبری مدارس است. این سند، مدل مدیریت سنتی و اداری محور را برای تحقق اهداف والای خود ناکافی دانسته و الگوی مدیریتی نوینی مبتنی بر «رهبری آموزشی و فرهنگی» و «مدرسه محوری» را معرفی می کند. با این حال، گذار از پارادایم سنتی به این الگوی تحول یافته با چالش های ساختاری، فرهنگی و اجرایی متعددی روبروست. این مقاله مروری با هدف بررسی نظام مند این چالش ها و ارائه راهکارهای عملی برای مدیریت موثر مدارس در چارچوب سند تحول بنیادین تدوین شده است. چالش های کلیدی شناسایی شده شامل تمرکزگرایی شدید نظام اداری، تعریف محدود و بروکراتیک از نقش مدیر، کمبود اختیارات و استقلال مدارس، ضعف در شایستگی های حرفه ای مدیران برای ایفای نقش رهبری، و وجود فرهنگ سازمانی مقاوم در برابر تغییر است. در مقابل، این مقاله با استناد به مبانی نظری سند و پژوهش های حوزه مدیریت آموزشی، راهکارهایی را برای غلبه بر این چالش ها ارائه می دهد. این راهکارها در پنج حوزه اصلی دسته بندی شده اند: ۱. راهکار ساختاری: نهادینه سازی واقعی مدیریت مدرسه محور و تفویض اختیار به مدارس. ۲. راهکار توانمندسازی: بازتعریف نقش مدیر و سرمایه گذاری بر توسعه حرفه ای و شایسته گزینی آنان. ۳. راهکار فرهنگی: ترویج فرهنگ مشارکت، همکاری و پاسخگویی در سطح مدرسه و جامعه محلی. ۴. راهکار نظارتی: اصلاح نظام ارزیابی عملکرد مدارس مبتنی بر شاخص های کیفی و اهداف شش گانه تربیتی. ۵. راهکار محتوایی: تمرکز مدیران بر رهبری آموزشی و پداگوژیک برای تحقق تربیت همه جانبه. نتایج این بررسی نشان می دهد که موفقیت سند تحول، در گرو یک تحول بنیادین در حوزه مدیریت مدارس و گذار از یک مدیر اجرایی به یک رهبر تحول آفرین است.

کلیدواژه ها:

مدیریت مدرسه ، سند تحول بنیادین ، رهبری آموزشی ، مدیریت مدرسه محور ، چالش های مدیریت ، توسعه حرفه ای مدیران