تحولات خاورمیانه و بازتاب نقش آفرینی داعش بر سیاست خارجی و امنیت جمهوری اسلامی ایران: رویکردی آینده نگرانه

این پژوهش به واکاوی جایگاه راهبردی خاورمیانه و نقش قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در شکل دهی به تحولات مرتبط با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می پردازد و در ادامه به آینده نگری در خصوص پیامدهای فعالیت گروه های بنیادگرای دینی، به ویژه داعش، بر سیاست خارجی و امنیت ملی ایران توجه دارد. پرسش اصلی تحقیق آن است که چه بسترهای ژئوپلیتیکی در پیدایش و گسترش جریان های افراطی دینی نقش آفرین بوده اند و این امر چه تاثیری بر امنیت منطقه ای ایران برجای نهاده است؟ یافته های پژوهش که بر پایه رویکردی تبیینی تحلیلی تنظیم شده اند، نشان می دهند که شناخت الگوهای تعامل و رقابت میان کشورهای خاورمیانه، به سبب جایگاه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی آن در نظام قدرت جهانی، ضرورتی انکارناپذیر است. چنین شناختی نه تنها فهم دقیق تری از معماری امنیتی منطقه فراهم می آورد، بلکه به تحلیل رفتار سیاست خارجی دولت های این حوزه نیز یاری می رساند. وزن ژئوپلیتیکی بالای جغرافیای خاورمیانه، نقش گروه های بنیادگرا و شدت رقابت ژئوپلیتیکی میان بازیگران منطقه ای و جهانی، از مهم ترین عوامل موثر در پیدایش این جریان ها محسوب می شوند. این گروه ها با بهره گیری از گفتمان های ایدئولوژیک و تلاش برای قلمروسازی، حوزه های ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیک و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را با چالش مواجه ساخته اند.

کلیدواژه ها:

خاورمیانه ، ژئوپلیتیک ، گروه های بنیادگرا ، امنیت منطقه ای ، سیاست خارجی ایران ، داعش.