ارزیابی ابزارها و شاخص های سنجش سواد حرکتی در محیط های آموزش ابتدایی

سنجش و ارزیابی سواد حرکتی به عنوان یک سازه کل نگر و چندبعدی، چالشی اساسی در حوزه تعلیم و تربیت و علوم ورزشی محسوب می شود. این مقاله مروری با هدف ارزیابی انتقادی ابزارها و شاخص های موجود برای سنجش سواد حرکتی در دانش آموزان دوره ابتدایی تدوین شده است. اهمیت این ارزیابی در آن است که سنجش معتبر و پایا، پیش نیاز اصلی برای طراحی مداخلات آموزشی موثر، پایش رشد دانش آموزان و ارزیابی اثربخشی برنامه های درسی است. در این پژوهش، با مرور نظام مند منابع علمی، ابزارهای سنجش به دسته های مختلفی از جمله ابزارهای مبتنی بر محصول (مانند آزمون های شایستگی جسمانی)، ابزارهای مبتنی بر فرآیند (مانند چک لیست های مشاهده ای کیفیت حرکت) و ابزارهای کل نگر (مانند ارزیابی سواد حرکتی کانادا - CAPL) تقسیم بندی و تحلیل شده اند. شاخص های مورد بررسی نیز چهار حوزه اصلی سواد حرکتی شامل حوزه فیزیکی (شایستگی حرکتی)، روانشناختی-عاطفی (اعتماد به نفس و انگیزه)، شناختی (دانش و فهم) و رفتاری (مشارکت در فعالیت بدنی) را پوشش می دهند. یافته ها نشان می دهد که اکثر ابزارهای موجود، تمایل به تمرکز بر یک یا دو حوزه، به ویژه حوزه فیزیکی، دارند و از ارزیابی جامع این سازه غافل مانده اند. علاوه بر این، بسیاری از این ابزارها برای استفاده گسترده در محیط های واقعی مدرسه به دلیل نیاز به زمان، تجهیزات تخصصی و دانش فنی بالا، با چالش های عملیاتی (feasibility) مواجه هستند. نتایج این مقاله بر ضرورت توسعه ابزارهای سنجشی تاکید می کند که نه تنها جامعیت و اعتبار علمی داشته باشند، بلکه برای معلمان و مربیان نیز کاربردی، قابل فهم و قابل اجرا باشند. آینده پژوهش در این حوزه باید به سمت ایجاد رویکردهای ارزیابی یکپارچه، فناورانه و متناسب با بافت فرهنگی مدارس حرکت کند تا بتوان به تصویری دقیق و کامل از سفر سواد حرکتی هر دانش آموز دست یافت.

کلیدواژه ها:

سواد حرکتی ، ابزارهای سنجش ، شاخص های ارزیابی ، آموزش ابتدایی ، تربیت بدنی