بحران آب و لزوم بازنگری در نظام مالکیت آب و شیوه بهره برداری از آن در بلوچستان (مطالعه موردی- سراوان)

بحران آب در بلوچستان ریشه در عوامل طبیعی و مدیریت نادرست منابع آب در قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم دارد. این پژوهش به شیوه تطبیقی- انتقادی به حاکمیت آب در دو دوره قانون گذاری شامل قانون آب و نحوه ملی شدن آن در سال ۱۳۴۷ ه . ش. و قانون توزیع عادلانه آب در سال ۱۳۶۱ ه . ش. و همچنین به تداوم این قوانین در دهه های کنونی و بازتاب آن بر شیوه های بهره برداری در بلوچستان پرداخت. روش پژوهش از نوع تاریخی- توصیفی و مصاحبه‎ای بود. نتایج، بیانگر پسرفت در زمینه حقوق آب پس از اصلاح قانون آب سال ۱۳۶۱ بود. یافته های پژوهش (بهره‎برداری نادرست از منابع آب، ضعف‎های قانونی و نیز به کار نبردن قوانین تعیین‎شده، نظام خرده مالکی و بی‎توجهی به بیلان آب در منطقه) راه حل هایی را بر پایه تجارب تاریخی در منطقه برای گذشتن از بحران و مدیریت پایدار منابع آب در بلوچستان ارائه کرد، ازجمله اصلاح حاکمیت آب، یکپارچه‎سازی زمین های پراکنده، پیاده سازی الگوی مدیریت مشارکتی، ترازمندی میان بهای تمام شده آب و بهای مصرف آن، اصلاح شیوه های بهره برداری و تعادل بخشی برای بهبود بیلان. مصاحبه با کارشناسان و مردم بومی نشان داد که بحران آب در بلوچستان با اصلاحات قانونی، مشارکت سودبران محلی، اصلاح الگوی مصرف و بهره‎گیری از روش های نوین همچون اصلاح الگوی کشت، آبیاری زیرزمینی و آبخیزداری هوشمند حل‎شدنی است.

کلیدواژه ها:

حاکمیت آب ، آبخیزداری ، تعادل‎بخشی ، قانون توزیع عادلانه آب ، مدیریت مشارکتی