طراحی شهری برای افزایش تعاملات اجتماعی در محلات اراک

تعاملات اجتماعی در سطح محله، به عنوان یکی از شاخص های کلیدی سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی شهری، تحت تاثیر مستقیم طراحی فیزیکی محیط قرار دارد. در شهر اراک، با گسترش الگوهای مسکنی منزوی، کاهش فضاهای عمومی کارآمد و افزایش حریم خصوصی، تعاملات همسایگی و حس تعلق به محله در حال تضعیف است. این پژوهش با هدف بررسی نقش طراحی شهری در افزایش تعاملات اجتماعی در محلات اراک انجام شده است. روش تحقیق ترکیبی (کیفی-کمی) شامل تکنیک های مشاهده میدانی، پرسشنامه (n=۴۵۰)، مصاحبه با شهروندان و کارشناسان، و تحلیل فضایی GIS است. یافته ها نشان می دهد که بین وجود فضاهای بینابینی (r=۰.۷۱)، میدان های محله ای (r=۰.۶۸)، خیابان های پیاده محور (r=۰.۶۵) و امکانات مشترک (r=۰.۶۲) با میزان تعاملات اجتماعی همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین، ۷۳% شهروندان معتقدند طراحی فعلی محلات، فرصت های تعامل را محدود کرده است. در نهایت، مدل پیشنهادی طراحی شهری اراک بر سه اصل «طراحی تحریک کننده تعامل»، «ایجاد حس مالکیت محلی» و «پیوند فضایی-اجتماعی» استوار است و با به کارگیری اصول طراحی اجتماعی محور (مانند فضاهای نشیمن مشترک، خیابان های آرام، میدان های چندکاربردی و معماری تعاملی) قابل اجراست. این مقاله بر ضرورت بازاندیشی در طراحی محلات شهری با محوریت انسان و تعامل اجتماعی تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

فضای اجتماعی ، طراحی تحریک کننده تعامل ، سرمایه اجتماعی ، شهر اراک ، طراحی محله ای ، GIS