طراحی شهری هوشمند برای افزایش امنیت شهری در اراک

امنیت شهری به عنوان یکی از ارکان اساسی کیفیت زندگی شهروندان، تحت تاثیر عوامل فیزیکی، اجتماعی و مدیریتی قرار دارد. در شهر اراک، با وجود نسبت جرم پایین نسبت به شهرهای بزرگ، نگرانی های شهروندان در مورد امنیت فضاهای عمومی — به ویژه در محلات حاشیه ای و بافت های فرسوده — در حال افزایش است. این پژوهش با هدف بررسی نقش طراحی شهری هوشمند در افزایش امنیت شهری در اراک انجام شده است. روش تحقیق ترکیبی (کیفی-کمی) شامل تکنیک های مشاهده میدانی، پرسشنامه (n=۴۰۰)، مصاحبه با کارشناسان امنیتی و شهرسازی، و تحلیل GIS برای شناسایی نقاط داغ جرم است. یافته ها نشان می دهد که ۷۳% شهروندان احساس می کنند طراحی فعلی فضاهای شهری (مانند کمبود روشنایی، دیدپذیری ضعیف و نبود نظارت طبیعی) به افزایش احساس ناامنی کمک می کند. همچنین، تحلیل GIS نقاط داغ جرم را در محلات «کوهسار جنوبی»، «چهارراه قدیم» و «حاشیه صنعتی» شناسایی کرده است. در نهایت، مدل پیشنهادی طراحی شهری هوشمند اراک بر سه اصل «نظارت طبیعی، کنترل دسترسی و مدیریت محیط» استوار است و با به کارگیری اصول CPTED و فناوری های هوشمند (مانند نورپردازی هوشمند، دوربین های تعاملی و سامانه های امنیتی مشارکتی) قابل اجراست. این مقاله بر ضرورت بازاندیشی در طراحی فضاهای شهری با محوریت امنیت و مشارکت شهروندی تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

امنیت شهری ، طراحی پیشگیرانه ، CPTED ، شهر اراک ، طراحی هوشمند ، GIS