بررسی اثر لارو کشی اسانس سه گونه گیاه نعناع روی پشه آنوفل استفنسی در شرایط آزمایشگاهی

سابقه و هدف: با توجه به افزایش مقاومت پشه های ناقل بیماری هایی مانند مالاریا در برابر سموم شیمیایی و نگرانی های زیست محیطی ناشی از مصرف بی رویه آن ها، این پژوهش با هدف ارزیابی اثرات حشره کشی اسانس های سه گونه نعناع بومی مازندران (نعناع فلفلی، آبی و پونه) روی لارو پشه آنوفل استفنسی انجام پذیرفت که می تواند راهگشای تولید حشره کش های گیاهی ایمن و موثر باشد. مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی، نمونه های سه گونه نعناع (فلفلی، آبی و پونه) از مناطق مختلف استان مازندران جمع آوری شدند و اسانس گیری به روش کلونجر انجام شد. ترکیبات شیمیایی اسانس ها با دستگاه GC-MS آنالیز شد. آزمون زیست سنجی روی لاروهای اواخر سن سوم و اوایل سن چهارم پشه آنوفل استفنسی بر اساس پروتکل WHO انجام شد. داده ها با رگرسیون پروبیت در نرم افزار Rstudio حلیل و مقادیر LC۲۵، LC۵۰ و LC۹۹ محاسبه گردید. یافته ها: با توجه مقادیر LC۲۵، LC۵۰ و LC۹۹ اسانس گیاه نعناع پونه به ترتیب ۷۷/۶۴،۵۷/۵۰،/۲۱۸/۸۰ میلی گرم بر لیتر بیش ترین و اسانس گیاه نعناع فلفلی به ترتیب ۱۰۶/۸۸، ۱۴۳/۲۹، ۳۹۳/۷۵ میلی گرم بر لیتر کم ترین اثر لاروکشی را نشان داد. بر اساس طیف GC-MS در اسانس گیاهان نعناع فلفلی، نعناع پونه و نعناع آبی به ترتیب تعداد ۳۰، ۴۰ و ۴۳ ترکیب شیمیایی شناسایی شد. بیش ترین ترکیب شناسایی شده در اسانس گیاهان نعناع فلفلی، نعناع پونه و نعناع آبی؛ به ترتیب شامل ترکیب منتول ۶۱/۲۳ درصد، اکسید پیپریتنون، ۲۲/۶۳ درصد و ۱ و ۸-سینئول ۱۸/۵۴ درصد بود. هم چنین ترکیب ۱ و ۸-سینئول به عنوان ترکیب مشترک در اسانس هر سه گیاه دیده شد. استنتاج: هر سه گیاه نعناع فلفلی، نعناع پونه و نعناع آبی اثر بخشی مناسبی را بر کشندگی لارو آنوفل استفنسی دارند. با توجه به این که گیاهان به عنوان منابع تهیه حشره کش ها، عوارض کم تری را نسبت به ترکیبات شیمیایی دارند، بنابراین نتایج این تحقیق می تواند چشم انداز مناسبی را در استفاده از اسانس گیاهان به عنوان جایگزین مناسب برای حشره کش های شیمیایی ارائه نماید.

کلیدواژه ها:

Anopheles stephensi ، larvicidal ، essential oils ، Mentha longifolia ، Mentha aquatica ، Mentha piperita ، آنوفل استفنسی ، لاروکشی ، اسانس ، نعناع پونه ، نعناع آبی ، نعناع فلفلی