واکاوی تطبیقی مفهوم تنهایی در اندیشه ی آندره ژید و سهراب سپهری

تنهایی، به منزله ی تجربه ای وجودی و از مسائل بنیادین حیات بشر، از دیرباز در مرکز تاملات انسان قرار داشته است. این مفهوم در حوزه های گوناگون چون عشق، عرفان و تصوف، روان شناسی و فلسفه، معانی و خوانش های چندلایه یافته است. ادبیات، که تجلیگاه عواطف و دریافت های شهودی بشر است، همواره بستری برای بازتاب و کشف ابعاد هستی شناسانه ی این مفهوم فراهم کرده است. تجربه های ادبی و اندیشه های مشترک، بارها سبب شده است تا آفرینندگان ادبی که در دو دنیای متفاوت و دور از یکدیگر زیسته اند، قصه ی تنهایی خویش را با زبانی مشترک بیان کنند؛ هرچند از وجود یکدیگر بی خبر بوده اند. در این میان، بررسی تطبیقی اندیشه ی آندره ژید و سهراب سپهری، دو چهره ی شاخص در ادبیات غرب و شرق، نشان می دهد که هر دو با نگاهی فلسفی، به بازنمایی تنهایی پرداخته اند. قهرمانان ژید در مسیر سیر و سلوکی که می پیمایند، به تنهایی دست می یابند. تنهایی ای که نه تنها به منزله ی گریز از دنیای آشفته ی معاصر و بیگانگی با زشتی ها و ناراستی های آن است، بلکه راهی برای رسیدن به حقیقت خود و جهان هستی به شمار می رود. این نوع تنهایی، حال وهوایی نوستالژیک و غمی فلسفی و شیرین دارد و نشانه ی فاصله گیری قهرمانان ژید از دنیای ظاهر و میل آنان به کشف حقیقت است. در سوی دیگر، سهراب سپهری در مسیر سلوک درونی و آمیخته با عشق، از تجربه ی عشق به نوعی تنهایی فلسفی می رسد. تنهایی ای که در آن، هستی را به نظاره ی خود فرا می خواند و نجواهای درونی خویش را با آن در میان می گذارد. در این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، به واکاوی مهم ترین جریان های فکری و مضامین مشترک مرتبط با مفهوم تنهایی در اندیشه ی آندره ژید و سهراب سپهری پرداخته شده است؛ اندیشه هایی که بیش تر دغدغه ی رنج ها و دشواری های وجودی انسان ها از گذشته تا آینده بوده است تا سیر جست وجوی آن ها را درباره ی اصالت انسان، حقیقت و هویت گمشده ی خویش و راه رهایی شان آشکار کند.

کلیدواژه ها:

تنهایی ، آندره ژید ، سهراب سپهری ، ادبیات تطبیقی ، تجربه ی وجودی