گنبد ابریشمی

اقتصاد چرخشی به عنوان یک چارچوب تحول آفرین پاسخی نوین به چالشهای فزاینده ی زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از مدل سنتی بردار-بساز-دور بینداز در تولید و مصرف به شمار می آید. این مقاله با رویکردی تحلیلی تاریخی به بررسی سیر تحول مفهومی اقتصاد چرخشی پرداخته و مراحل گذار آن از ریشههای نظری بهره وری منابع و بازیافت در دهه های پایانی قرن بیستم تا شکل گیری رویکردهای سیستمی در طراحی پایدار مدلهای خدمات محور (Product-as-a-Service) و اقتصاد اشتراکی را بررسی می کند. در این مسیر تحول در سیاست گذاری بین المللی به ویژه از طریق چارچوبهایی مانند مسئولیت توسعه یافته تولید کننده و همچنین نقش فناوریهای نوظهوری نظیر اینترنت اشیاء، بلاک چین و داده کاوی در تسهیل ردیابی، بازیابی و بازچرخانی منابع مورد تحلیل قرار گرفته اند. مطالعه حاضر نشان می دهد که گذار از نظریه به عمل در حوزه اقتصاد چرخشی مستلزم بازتعریف الگوهای طراحی، بازاندیشی در زنجیره ارزش و استقرار سیستمهای مشارکتی بین بخشی میان بازیگران مختلف اعم از تولیدکنندگان، مصرف کنندگان، سیاست گذاران و نهادهای مدنی است. همچنین فرهنگ سازی مصرف پایدار، آموزش عمومی و تغییر در ذهنیتهای مالکیت محور از جمله پیش نیازهای اساسی تحقق یک اقتصاد چرخشی فراگیر و اثربخش به شمار می آیند. نتایج این پژوهش می تواند مسیر طراحی سیاستهای کلان، تدوین راهبردهای صنعتی و گسترش پژوهشهای میان رشته ای در این حوزه را تسهیل نماید.

کلیدواژه ها:

اقتصاد چرخشی ، توسعه پایدار ، تاریخچه مفهومی ، مسئولیت تولیدکننده ، طراحی چرخه محور