خوانایی شهری در معماری ایرانی- اسلامی بازتعریف اصول ناظر بر جهت یابی و حس مکان در بافتهای جدید شهری

خوانایی شهری به عنوان یکی از مولفه های مهم در کیفیت فضاهای شهری نقش موثری در تقویت حس تعلق و جهت یابی شهروندان ایفا می کند. در معماری و شهرسازی سنتی، ایران به ویژه در بستر فرهنگی اسلامی، اصولی همچون سلسله مراتب، فضایی نمادپردازی کالبدی و نظام معابر ارگانیک موجب ارتقای خوانایی و حس مکان شده اند. با گسترش بافت های جدید شهری و ورود الگوهای طراحی مدرن، بسیاری از این ویژگی ها نادیده گرفته شده و در نتیجه فضاهای شهری از هویت و ساختار قابل درک تهی شده اند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و مرور مطالعات نظری ضمن واکاوی مولفه های خوانایی شهری از منظر کوین لینچ و نظریه پردازان معاصر تلاش دارد ضمن شناسایی ابعاد اصلی خوانایی شهری و حس مکان در معماری ایرانی اسلامی، راهکارهای ارتقای خوانایی و بازتعریف آن در معماری ایرانی-اسلامی را ارائه دهد. یافته ها نشان می دهد وضوح مسیرها و معابر، نشانه ها و عناصر مهم، سلسله مراتب فضایی، جهت یابی و نشانه گذاری از ابعاد و عناصر مهم بازتعریف خوانایی در شهرها هستند که می توانند موجب بازگشت هویت فضایی و افزایش درک و تعامل شهروندان با محیط زندگی شان شود.

کلیدواژه ها:

خوانایی شهری ، حس مکان ، معماری ایرانی- اسلامی ، جهت یابی ، سلسله مراتب فضایی