تاثیر فرهنگ و روان شناسی تاریخی بر شکل گیری هویت ملی در ایران

هویت ملی در جوامع معاصر یکی از بنیادین ترین مفاهیم در حوزه مطالعات اجتماعی فرهنگی و سیاسی به شمار می رود. در ایران این مفهوم از پیچیدگی ویژه ای برخوردار است که ریشه در تاریخ، پرفرازونشیب ساختارهای فرهنگی، چندلایه و تجربه های روان شناختی جمعی دارد. هدف از این پژوهش مروری، تحلیل و تبیین نقش فرهنگ و روان شناسی تاریخی در فرآیند شکل گیری هویت ملی در ایران است. روش تحقیق در این مطالعه به صورت مروری تحلیلی و بر پایه بررسی منابع کتابخانه ای، مقالات علمی و متون نظری داخلی و خارجی انجام شده است. یافته ها نشان می دهد که هویت ملی ایرانی متاثر از سه منبع اصلی شامل میراث ایران باستان، آموزه های اسلامی-شیعی و تحولات مدرن سیاسی و فرهنگی است. همچنین روان شناسی تاریخی ایرانیان - با ریشه هایی در رخدادهایی همچون شکست های ملی، استعمار و استبداد - نقش موثری در شکل گیری ناخودآگاه جمعی و بازنمایی هویت داشته است. از سوی دیگر چالش هایی چون گسست بین نسلی، ضعف نظام آموزشی، تقابل سنت و مدرنیته و حافظه تاریخی زخم خورده، روند تحکیم هویت ملی را با دشواری هایی همراه کرده اند. پژوهش حاضر با تاکید بر ضرورت نگاه میان رشته ای و رویکردی پویا به مقوله هویت ملی پیشنهاد می کند که راهکارهایی چون بازتعریف مفهومی هویت، اصلاح ساختار آموزشی و تقویت حافظه تاریخی مثبت می تواند زمینه ساز انسجام فرهنگی و پایداری هویت ملی در ایران شود.

کلیدواژه ها:

هویت ملی ، فرهنگ ، ایرانی ، روان شناسی ، تاریخی ، حافظه جمعی ، سنت و مدرنیته ، ایران معاصر