نقش حقوق همسایگی در ارتقای کیفیت زندگی شهری؛ رویکردی فرهنگی، اجتماعی و معماری

در جوامع شهری امروزی، مفهوم حقوق همسایگی نه تنها به عنوان یکی از ارکان تعاملات انسانی در محیط سکونتی شناخته می شود بلکه نقشی بنیادین در ارتقای کیفیت زندگی شهری ایفا می کند. این حقوق که ریشه در آموزه های دینی، فرهنگی و قوانین مدنی دارد بر ابعاد متنوعی از رفتارهای اجتماعی، طراحی کالبدی فضا و الزامات شهرسازی تاثیر گذار است. در فرهنگ اسلامی ایرانی، توجه به حرمت حریم خصوصی، رعایت آرامش، پرهیز از مزاحمت های بصری و صوتی و احترام به مرزهای فضایی از مهمترین اصول حقوق همسایگی محسوب می شود که بر شکل گیری روابط پایدار اجتماعی و احساس تعلق مکانی در بافت های شهری تاثیر می گذارد. با گسترش شهرنشینی و تحول فرم سکونتگاه ها، بازخوانی این اصول در فرآیند طراحی معماری و مدیریت شهری اهمیت دوچندانی یافته است. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و متون حقوقی تلاش می کند جایگاه حقوق همسایگی را در بهبود کیفیت زندگی شهری از منظر سه گانه فرهنگی، اجتماعی و معماری تبیین کند. یافته های پژوهش نشان می دهد که توجه به حقوق همسایگی در طراحی شهری و ساختمان سازی موجب ارتقای حس امنیت، مشارکت پذیری و رضایتمندی ساکنان می شود. نتیجه گیری مقاله نیز بر لزوم بازتعریف ضوابط طراحی شهری و آیین نامه های معماری بر پایه اصول حقوق همسایگی تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

حقوق همسایگی ، کیفیت زندگی شهری ، فرهنگ اسلامی ایرانی ، حریم خصوصی ، طراحی معماری