بررسی اثر آموزش سواد رسانه ای بر رشد مهارتهای فکری و رفتاری دانش آموزان در فضای مجازی

در عصر حاضر رسانه ها و به ویژه فضای مجازی به بخش جدایی ناپذیر از زندگی روزمره نوجوانان تبدیل شده اند و تاثیرات گسترده ای بر ابعاد مختلف، فکری، شناختی رفتاری و هویتی آنان دارند. رشد سریع فناوریهای اطلاعاتی، در کنار دسترسی گسترده و بیمرز کاربران به محتوای رسانه ای نیاز به تربیت رسانه ای و ارتقای سواد رسانه ای را به ضرورتی انکارناپذیر در نظام های آموزشی تبدیل کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش سواد رسانه ای بر رشد مهارتهای فکری و رفتاری دانش آموزان در فضای مجازی انجام شده است. در این راستا تلاش شد تا با اتکا به مبانی نظری مرتبط از جمله نظریه یادگیری اجتماعی، نظریه مصرف فعال رسانه و مفاهیم مرتبط با تفکر انتقادی ابعاد گوناگون این تاثیر واکاوی شود. یافته های نظری و تجربی حاکی از آن است که آموزش سواد رسانه ای نقش موثری در ارتقای توانایی تحلیل و ارزیابی محتوای رسانه ای، تقویت تفکر انتقادی، افزایش خودآگاهی نسبت به تاثیرات رسانه ها و اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی در محیطهای مجازی دارد. همچنین آموزش موثر این حوزه میتواند زمینه ساز تقویت اخلاق دیجیتال، تقلیل رفتارهای پرخطر اینترنتی و شکل گیری هویت مجازی متعادل و مسئولانه در میان نوجوانان شود. از سوی دیگر پرورش مهارتهایی نظیر درک هدف پیام، شناسایی تکنیکهای اقناع، مدیریت زمان استفاده از رسانه ها و پرهیز از اطلاعات جعلی، همگی به بهبود عملکرد شناختی و رفتاری کاربران فضای مجازی کمک میکنند. تحلیل نظری پژوهش نشان داد که بدون آموزش هدفمند و ساختارمند، دانش آموزان در معرض آسیبهای جدی چون پذیرش منفعلانه، اطلاعات رفتارهای افراطی، بحران هویت و ناتوانی در تفکیک واقعیت از بازنمایی رسانه ای قرار دارند. نتایج پژوهش بر اهمیت گنجاندن آموزش سواد رسانه ای در برنامه درسی مدارس، طراحی کارگاههای کاربردی برای دانش آموزان و تربیت معلمان متخصص در این حوزه تاکید دارد. همچنین، باید توجه داشت که آموزش سواد رسانه ای صرفا انتقال دانش نظری نیست بلکه مستلزم تمرین، عملی تجربه تعاملی و گفت وگوی انتقادی با محتوای رسانه ای است. در نهایت تقویت این سواد میتواند به شکل گیری نسلی کمک کند که نه تنها مصرف کننده هوشمند رسانه ها بلکه تولید کننده، آگاه، اخلاق مدار و مسئول نیز باشد.

کلیدواژه ها:

سواد رسانه ای ، تفکر انتقادی ، فضای مجازی ، رفتار دانش آموزان ، اخلاق دیجیتال