مروری بر نقش ادبیات و تربیت فرهنگی در توسعه مهارتها و ارزشهای اخلاقی در نظام آموزش و پرورش ایران

تربیت اخلاقی و فرهنگی از مهمترین وظایف نظامهای آموزشی در جوامع مختلف به ویژه در کشورهایی با پیشینه فرهنگی غنی مانند ایران است. در این میان ادبیات فارسی به عنوان بازتاب دهنده ارزشهای انسانی اخلاقی و فرهنگی ظرفیت بی نظیری در انتقال مفاهیم اخلاقی به نسل جدید دارد. هدف این مقاله مروری تحلیلی نقش ادبیات و تربیت فرهنگی در تقویت مهارتها و ارزشهای اخلاقی دانش آموزان در نظام آموزش و پرورش ایران است. برای دستیابی به این هدف با استفاده از روش مرور نظام مند منابع علمی فارسی و لاتین بین سالهای ۱۹۶۷ تا ۲۰۲۳ میلادی و ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۲ شمسی از پایگاههای ERIC، JSTOR، Google Scholar، Noormags SID و IranDoc گردآوری و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان میدهد که هرچند عناصر ادبی و اخلاقی در بسیاری از متون درسی به ویژه کتب، فارسی هدیه های آسمان و تعلیمات دینی وجود دارند، اما در عمل انتقال این مفاهیم غالبا به صورت سطحی، غیر تعاملی و بدون پیوند با تجربه زیسته دانش آموزان انجام میگیرد. همچنین شواهد حاکی از آن است که استفاده محدود از روشهای تربیت مبتنی بر فضیلت، نبود انسجام برنامه ریزی تربیتی و ضعف در آموزش معلمان از چالشهای اصلی در مسیر تحقق تربیت اخلاقی و فرهنگی موثر هستند. در نهایت این مطالعه پیشنهاد میکند بازطراحی محتوای درسی، توانمندسازی معلمان در ایفای نقش الگویی، بهره گیری از فعالیتهای فرهنگی و ادبی مکمل به عنوان راهکارهایی موثر جهت تقویت اخلاق مداری دانش آموزان مورد توجه قرار گیرند.

کلیدواژه ها:

ادبیات فارسی ، تربیت فرهنگی ، آموزش اخلاق ، ارزشهای اخلاقی ، نظام آموزش و پرورش ایران ، برنامه ریزی درسی ، تربیت مبتنی بر فضیلت